Κάτι μοναδικό “υφαίνεται” στον Παπάδο Γέρας και συγκεκριμένα στο Λαογραφικό Μουσείο της περιοχής που άνοιξε τις πόρτες του τρία χρόνια πριν, μετά από τις επίμονες προσπάθειες των κατοίκων του χωριού. Κάθε εβδομάδα, γυναίκες από όλη τη Λέσβο συγκεντρώνονται στο πανέμορφο κεφαλοχώρι της Γέρας για να πάρουν μέρος στα μαθήματα παραδοσιακού αργαλειού, αναβιώνοντας μια τέχνη που κινδυνεύει να χαθεί στον χρόνο. Έτσι, αυτός ο γνώριμος οικιακός ήχος, το ρυθμικό τραγούδι της πολύτιμης αυτής μηχανής, ακούγεται ξανά στον Παπάδο όπου πάνω από 20 γυναίκες υφαίνουν πάνω στο διάσιμο της κυρά Μαρίας και της συγχωριανής της, κυρα-Σοφίας.
“Αυτή τη στιγμή έχουμε στη διάθεσή μας πέντε αργαλειούς. Από αυτούς οι τρεις είναι σε πλήρη λειτουργία. Αποκτήσαμε αυτούς τους πανέμορφους αργαλειούς μετά από έρευνα σε όλη τη Λέσβο καθώς, όπως θα γνωρίζετε, ελάχιστοι σώζονται ακόμη. Το μόνο που πρέπει να φροντίσει όποιος θέλει να πάρει μέρος στα μαθήματα αυτή τη στιγμή είναι να έχει τις δικά του κουρέλια. Όμως και γι αυτό προσπαθούμε λύση ζητώντας από την Περιφέρεια να μας βοηθήσει, να μας δώσει την πρώτη ύλη για να προχωρήσουμε”, εξηγεί ο Γιώργος Βουνάτσος, ταμίας του Λαογραφικού Μουσείου και ένας από τους ανθρώπους που μόχθησαν για την επαναλειτουργία του Μουσείου-φύλακα της παράδοσης με πάνω από 2.500 εκθέματα.
Το Μουσείο, ιδρύθηκε “στα χαρτιά” το 1983 όμως για τριάντα περίπου χρόνια παρέμεινε κλειστό. Τον Ιούλιο του 2013 μέλη του λαογραφικού και πολιτιστικού Συλλόγου Παπάδου “Η παράδοση μας” ζητούν και καταφέρνουν να τους παραχωρηθεί από τη Δημοτική Κοινότητα ο χώρος του τέως Ειρηνοδικείου Παπάδου όπου και στεγάζεται ως σήμερα το Μουσείο. “Με προσωπική εργασία των Παπαδιανών και των μελών του συλλόγου “η παραδοσή μας”, ο χώρος μετατράπηκε σε λιγότερο από έναν χρόνο σε ένα λαμπρό Μουσείο για την περιοχή. Μέσα σε τρεις μήνες βρέθηκαν και παραχωρήθηκαν χιλιάδες αντικείμενα συλλεκτικής αξίας που αφορούν την λεσβιακή παράδοση και φιλοξενούνται ως εκθέματα”, λέει ο συνταξιούχος παπαδιανός που επέστρεψε στον τόπο του μετά από χρόνια. Μαζί με την κυρία Τούλα Ξένου, συνταξιούχο δασκάλα έστησαν πολύ γρήγορα το δίκτυο των αργαλειών που κάθε εβδομάδα γίνεται τόπος συνάντησης για τις γυναίκες της περιοχής οι οποίες παραδίδουν στις νεότερες μαθήματα ύφανσης και αποκαλύπτουν τα μυστικά της Τέχνης του αργαλειού, που περνούν από γενιά σε γενιά.
“Γυναίκες όλων των ηλικιών έρχονται να μάθουν να χειρίζονται τον αργαλειό και βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από όλο το νησί. Το πρώτο μέλημά μας ήταν να βρούμε το παραδοσιακό διάσιμο πάνω στο οποίο στηρίζεται όλη η δημιουργία. Γι αυτό ευχαριστούμε την κυρία Μαρία Μπάνη που μετέδωσε την τέχνη της και το μεράκι της ώστε να ξεκινήσει η αναβίωση αυτής της πραγματικά σπουδαίας παράδοσης. Η γυναίκες μπορούν να πάρουν στο σπίτι τους το χαλί, την τσάντα ή το ένδυμα που θα φτιάξουν με τις δικές τους κλωστές ενώ οι περισσότερες από τις δημιουργίες εκτίθενται ήδη στο Μουσείο. Αυτή τη στιγμή αναζητούμε έναν μεγαλύτερο χώρο ώστε να στεγαστεί όλη αυτή τη προσπάθεια που θα μπορούσε να γίνει πόλος έλξης και να βοηθήσει το χωριό να αναπτυχθεί τουριστικά. Έτσι έχουμε έρθει σε επαφή με την Περιφέρεια και τον Δήμο για τον σκοπό αυτό”.
Τι είναι το Διάσιμο
Πριν αρχίσει το διάσιμο, η ανυφαντού ήξερε το σχέδιο που ήθελε να κάνει Αν δηλαδή το
υφαντό της θα ήταν απλό ή με σχέδια για να διαστεί ανάλογα.
Το διάσιμο γινόταν σε ένα μακρύ τοίχο. Τοποθετούσαν την καλαντάρα, στην οποία
κρεμούσαν τρία σκοινάκια με βαρίδι και έδεναν μικρά καλαμάκια. Σ’ αυτά περνούσαν τα
καλαμουκάνια με το νήμα. Στ’ αριστερά της καλαντάρας κάρφωναν χοντρά καρφιά για να
τυλίγονται οι κλωστές. Η απόσταση από τη καλαντάρα ως το πρώτο καρφί έπρεπε να είναι
2 περίπου μέτρα. Στη συνέχεια έπαιρναν την αρχή των κλωστών απ’ όλα τα καλαμουκάνια και τις
έδεναν σ’ ένα μασούρι Κρατώντας το μασούρι, τραβούσαν τις κλωστές και τις περνούσαν
από τα καρφιά κάνοντας σταύρωση. Όταν τέλειωναν οι κλωστές, έβγαζαν προσεχτικά το
διασίδι από τα καρφιά κάνοντας αλυσίδι.
Στη συνέχεια το μετέφεραν στο χώρο που ήταν ο αργαλειός και άρχιζαν το τύλιγμα.
Χρειαζόταν απαραίτητα δύο γυναίκες έμπειρες για να το τυλίξουν σωστά στο αργαλειό.
Αφού τέλειωναν το τύλιγμα άρχιζαν να κάνουν την περαμάτιση. Η μία γυναίκα κόβει τις
κλωστές από το στημόνι και η άλλη τις περνά στα μιτάρια. Αφού περαστούν οι κλωστές
στους μίτους, η μια γυναίκα τις πιάνει μία μία και τις δίνει στην άλλη και αυτή τις περνά στο
χτενι. Όταν τελειώσει το πέρασμα όλων των κλωστών, η ανυφαντού αρχίζει την ύφανση.
