H Virginie Laure, μια γυναίκα από το Καμερούν που έχει ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα, στέκεται έξω από το κέντρο υποδοχής στη Μόρια της Λέσβου. © UNHCR/Achilleas Zavallis
Ο εφιάλτης που ανάγκασε τη Virginie Laure να εγκαταλείψει το Καμερούν ξεκίνησε στο τέλος μιας συνηθισμένης μέρας πριν από μερικούς μήνες. Δεν είχε ιδέα όταν πήγαινε εκείνο το πρωί στη δουλειά της στην κοντινή αγορά, όπου δούλευε ως κομμώτρια, ότι σύντομα θα κατέρρεε όλος ο κόσμος της.
Γυρνώντας σπίτι, έξι άνδρες την πλησίασαν στον δρόμο και της ζήτησαν λεφτά. Μόλις κατάλαβαν ότι δεν είχε μαζί της χρήματα, την χτύπησαν αφήνοντάς την αναίσθητη.
«Όταν ξύπνησα, μου είπαν ότι θα μου έκαναν κάτι που δεν είχα ξαναδεί», εξομολογείται η 39χρονη Virginie. «Και μετά με κακοποίησαν άγρια, ο ένας μετά τον άλλον».
Είχε ακούσει ότι οι βιασμοί ήταν όλο και συχνότεροι στην πόλη της στα νότια της χώρας, αλλά τίποτα δε θα μπορούσε να την έχει προετοιμάσει για τα όσα έζησε.
Οι άνδρες είπαν ότι θα την καταδίωκαν εάν το έλεγε πουθενά. Δίχως να διστάσει καθόλου, εκείνη πήγε στην αστυνομία. Όμως οι άνδρες παρέμεναν ελεύθεροι. Έτσι, συνειδητοποίησε ότι αν δεν το έσκαγε, κινδύνευε να υποστεί περισσότερη βία.
«Δεν ένιωθα ασφαλής πια στο Καμερούν», λέει. «Τόσες πολλές γυναίκες έχουν βιώσει βία στη χώρα μου».
Η σεξουαλική βία ή η βία με βάση το φύλο είναι παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο πλήττει κυρίως τις γυναίκες και τα κορίτσια, όμως και οι άνδρες και τα αγόρια μπορεί να είναι θύματα αυτής της μορφής βίας. Ο φόβος των αντιποίνων μπορεί να κάνει τα θύματα να φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτό και συχνά η εκμυστήρευση της εμπειρίας τους συναντά δυσπιστία ή απόρριψη.
Η Virginie διέφυγε από το Καμερούν φτάνοντας στην Τουρκία, ενώ τον περασμένο Σεπτέμβρη πέρασε στη Λέσβο μέσα σε μια βάρκα. Έχει κάνει αίτηση για άσυλο αλλά τα προβλήματά της δεν έχουν τελειώσει. Τώρα ζει στο υπερπλήρες κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης στη Μόρια μέσα σε ανθυγιεινές συνθήκες με ελάχιστη ιδιωτικότητα και ασφάλεια. Ακόμα και η πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα είναι περιορισμένη.
Περίπου 16.000 άνθρωποι ζουν πλέον στη Μόρια, εφτά φορές πάνω από τη χωρητικότητα του κέντρου. Οι αναφορές για σεξουαλική παρενόχληση και επιθέσεις είναι συχνές.
Η Virginie βρίσκεται σε μια πτέρυγα του κέντρου με αυξημένη ασφάλεια, όπου μοιράζεται ένα μικρό κοντέινερ μαζί με 17 ακόμα μόνες γυναίκες από τη Σομαλία, το Αφγανιστάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Πολλές έχουν βιώσει σεξουαλική βία πίσω στην πατρίδα τους ή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς την Ελλάδα και ζουν με τον φόβο νέων επιθέσεων. Η Virginie αποφεύγει να βγαίνει έξω από τον φυλασσόμενο χώρο.
«Οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν πολύ για να αποφεύγουν τους κινδύνους εδώ», τονίζει. «Όταν είμαι μόνη μου στον δρόμο, είμαι πάντα σε πανικό. Όταν οι άνθρωποι γίνονται επιθετικοί και γίνονται φασαρίες, νιώθω όπως τότε».
H Virginie Laure, αιτούσα άσυλο που διέφυγε από το Καμερούν, προσπαθεί να προστατευτεί από τη βροχή έξω από το κέντρο υποδοχής στη Μόρια της Λέσβου. © UNHCR/Achilleas Zavallis
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) έχει απευθύνει επανειλημμένα έκκληση για την επείγουσα βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την αντιμετώπιση του υπερσυνωστισμού στη Μόρια και στα υπόλοιπα κέντρα υποδοχής στα νησιά του Αιγαίου, ενώ συνεχίζει να στηρίζει τις ελληνικές αρχές στην προσφυγική ανταπόκριση.
Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Νοέμβριο νέα μέτρα για να ανακουφιστεί η κατάσταση, ενώ δεσμεύτηκε μεταξύ άλλων να μεταφέρει 20.000 ανθρώπους σε καλύτερες συνθήκες στην ενδοχώρα.
«Είναι άμεση προτεραιότητα για τους επιζώντες και τις επιζήσασες όπως η Virginie να μεταφερθούν σε χώρους στην ενδοχώρα, όπου θα νιώθουν ασφαλείς» και όπου θα έχουν πρόσβαση σε διάφορες υπηρεσίες, εξηγεί η Ελίνα Καραγιώργη, η οποία εργάζεται για την Υ.Α. στη Λέσβο και παρέχει στήριξη σε ανθρώπους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση.
Η οργάνωση ΔΙΟΤΙΜΑ συνεργάζεται στενά με την Υ.Α. παρέχοντας βοήθεια σε επιζώντες και επιζήσασες προκειμένου να μάθουν για τα δικαιώματά τους και να έχουν πρόσβαση σε ιατρικές και νομικές υπηρεσίες. Καθώς όμως τα θύματα είναι συχνά απρόθυμα να μιλήσουν για όσα έχουν ζήσει, το μεγαλύτερο εμπόδιο σε αυτήν τη διαδικασία μπορεί να είναι ο αρχικός εντοπισμός αυτών των περιπτώσεων.
«Το στίγμα γύρω από τη σεξουαλική βία γενικότερα είναι τεράστιο, ιδίως όμως όσον αφορά τον βιασμό» τονίζει η Αδαμαντία Λαμπούκα, ψυχολόγος στη ΔΙΟΤΙΜΑ. «Όμως οι επιζήσασες αρχίζουν πλέον να βγαίνουν μπροστά. Με κάποιο τρόπο καταφέρνουν να το ξεπεράσουν.»
Αυτόν τον μήνα, η ΔΙΟΤΙΜΑ και η Υ.Α. συμμετείχαν, όπως και πολλοί άλλοι φορείς, στην εκστρατεία των 16 Ημερών Ακτιβισμού κατά της Έμφυλης Βίας. Η ετήσια παγκόσμια εκστρατεία, η οποία ολοκληρώνεται στις 10 Δεκεμβρίου, καλεί για την εξάλειψη της βίας εναντίον των γυναικών και των κοριτσιών.
Συχνά, το πρώτο βήμα προς την αλλαγή είναι η ευρύτερη ευαισθητοποίηση γύρω από το πρόβλημα, κάτι που ξεκινάει όταν τα άτομα που έχουν βιώσει κάτι τέτοιο λένε την ιστορία τους. Η Virginia, ενώ ζει σε αναμονή στη Μόρια, είναι πρόθυμη να μοιραστεί την ιστορία της και να υψώσει τη φωνή της.
«Πρέπει να καταπολεμήσουμε το πρόβλημα αυτό… Οι γυναίκες χρειάζονται δικαιοσύνη», τονίζει.
«Θα έλεγα σε κάθε άνθρωπο που φοβάται να μιλήσει ότι είναι καλό να μιλάς γιατί αισθάνεσαι ότι απελευθερώνεσαι», προσθέτει.
