Τα ονόματά τους είναι Rajwa, Sofia, Thérèse, Bettina και Nuruj. Απλές ηρωίδες. Απλές ηρωίδες που συναντήθηκαν από τους Médecins du Monde – Γιατρούς του Κόσμου και τον καλλιτέχνη πορτρέτων Denis Rouvre. Εμπνευσμένοι από μία επιθυμία να φέρουν μαρτυρίες για την βία κατά των γυναικών, το φωτογραφικό έργο για τις Αφανείς Ηρωίδες δίνει φωνή σε γυναίκες από όλο τον κόσμο. Μερικές το σκάνε από την ζώνη των συγκρούσεων, άλλες κάνουν εκστρατείες κατά της εγκαθιδρυμένης κοινωνικής κατάστασης, κάποιες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίζουν, άλλες έχουν πάρει την απόφαση να αναλάβουν δράση.
Το όνομά μου είναι Άννυ Τένγκα Μόντι. Είμαι 37 χρονών και έχω μια 18χρονη κόρη. Έμεινα ορφανή στην ηλικία των 13.
Διευθύνω έναν οργανισμό με όνομα AFIA MAMA. Eίμαι μια μάχιμη φεμινίστρια που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών- ιδιαίτερα αυτά που σχετίζονται με θέματα ηγετικών ικανοτήτων και συμμετοχής.
Ζω στη Κινσάσα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ήρθα εδώ από τη Νότιο Αφρική όπου πέρασα δέκα χρόνια σαν πρόσφυγας.
Ήμουν η μικρή πριγκίπισσα του πατέρα μου. Αυτός ασχολιόταν με την πολιτική. Πέθανε όταν ήμουν δεκατριών. Αυτό συνέβη ένα χρόνο πριν τη γενοκτονία και δύο χρόνια πριν τον λεγόμενο «πόλεμο ανεξαρτησίας».
Ως παιδί ορφανό, μετακινήθηκα σε μια πόλη στην ανατολική Δημοκρατία του Κονγκό, τη Γκόμα. Η Γκόμα είναι γνωστή όχι μόνο για τον αριθμό των πολέμων που έχει περάσει αλλά επίσης και για την έμφυλη και σεξουαλική βία από την οποία γυναίκες και κορίτσια έχουν υπάρξει θύματα για πολλά χρόνια.
Η κοινότητά μου με απέρριψε λόγω της εξωτερικής μου εμφάνισης. Μοιάζω σαν να ανήκω σε διαφορετική εθνοτική ομάδα αλλά δεν είναι έτσι.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν ήμουν 17, έγινα μητέρα, μια έφηβη μητέρα. Πήγα στη Κινσάσα αλλά το στίγμα που μου είχε αποδοθεί ήταν πολύ κακό. Ήταν πολύ μεγάλη η ψυχολογική πίεση για μια έφηβη, όπως και ο πόνος. Την ίδια στιγμή, έπρεπε να ήμουν συνεπής με τις υποχρεώσεις της μητρότητας ενώ η ίδια ήμουν ακόμα παιδί.
Γύρισα πίσω στο σχολείο της Κινσάσα για να πάρω το απολυτήριο λυκείου. Αλλά ακόμα και εκεί η εμφάνισή μου δεν μου επέτρεπε να ζω ελεύθερα, οπότε ο θείος μου αποφάσισε να με στείλει στην Νότιο Αφρική όπου πέρασα δέκα χρόνια σαν πρόσφυγας.
Φανταστείτε να υποφέρω με αυτόν τον τρόπο ψυχολογικά και ηθικά και τελικά να καταλήγω πρόσφυγας και θύμα ξενοφοβίας και ρατσισμού.
Τότε ήταν που υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι θα γίνω «Η φωνή αυτών που δεν έχουν φωνή». Ο ακτιβισμός μου ξεκίνησε με τη προάσπιση των δικαιωμάτων κοριτσιών και γυναικών που δεν είχαν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες σε κέντρα υποδοχής προσφύγων – παρόλο που ήταν διαθέσιμες δωρεάν- είτε επειδή δεν μιλούσαν καλά τη γλώσσα, είτε επειδή δεν δωροδοκούσαν είτε γιατί δεν είχαν τους πόρους ούτως ώστε να επιδιώξουν να αποκτήσουν πρόσβαση.
Με το πέρας του χρόνου είδαμε γυναίκες της πατρίδας μου να με χρειάζονται, ειδικότερα από τη στιγμή που στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό είχε αποδοθεί ο όρος «πρωτεύουσα του βιασμού» λόγω της σεξουαλικής βίας που χρησιμοποιούταν εκεί σαν μέσο πολέμου. Ήθελα να γυρίσω στη πατρίδα μου, να μιλήσω για τις γυναίκες και τα κορίτσια που μείνανε πίσω, για αυτές που συνέχισαν να ζούνε παρέα με τη βία και τα βάσανα που και εγώ είχα υποστεί αλλά ήμουν αρκετά τυχερή και απέδρασα.
Αποφάσισα να δω πώς θα μπορούσα να συνεισφέρω, να κάνω τη διαφορά, να μεταδώσω τη φωνή των γυναικών. Παράλληλα ήθελα να προσπαθώ να βελτιώσω τη κατάστασή τους, το ευ ζην τους , την οικονομική τους δυνατότητα και τη προσωπική τους εξέλιξη καθώς και να ενισχύω τη συμμετοχή τους στα κοινά των χωρών τους.
Οι πόλεμοι στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ειδικά αυτοί στην Ανατολική πλευρά, είναι επεκτατικοί και πολιτικοί. Μέσα από το πλήθος των αγώνων και των παιχνιδιών εξουσίας, έχει καταστεί σαφές ότι οι γυναίκες αποτελούν χρυσωρυχείο επειδή αντιπροσωπεύουν, σε κάποιο βαθμό, την υπερηφάνεια των ανδρών που τις κατέχουν. Ένα τρόπος για να εξευτελίσεις και να καταστρέψεις έναν εχθρό και να εξασφαλίσεις τον έλεγχο του χώρου του είναι να στοχεύσεις σε αυτό το αδύναμο σημείο παίρνοντάς του τις γυναίκες και τα κορίτσια «του» και να τις βιάζεις συστηματικά μπροστά στα μάτια των ανδρών τους. Μετατρέψαμε τα παιδιά σε πολεμικές μηχανές, μηχανές που σκοτώνουν. Αυτό ήταν κάτι συστηματικό. Οπότε, αποφάσισα να μιλήσω για αυτό μέχρι ο κόσμος να το αναγνωρίσει ως γενοκτονία. Άρα η βία χρησιμοποιούταν για να υπερτονιστεί η νίκη έναντι του αντίπαλου στρατοπέδου.
Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό έχει τον Dr Mukwege, ο οποίος πρόσφατα τιμήθηκε με το βραβείο νόμπελ. Για μας αυτό αποτελεί μια αναγνώριση του ότι τα βάσανα και η δυστυχία είναι μέρος της πραγματικότητας. Είναι μια πραγματική χαρά το να αναγνωρίζεται με τέτοιο τρόπο κάποιος που έχει συνεισφέρει στο μετριασμό του πόνου των γυναικών. Μια μέρα όλο αυτό θα αναγνωριστεί ως γενοκτονία. Για αυτό το λόγο η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αποκαλείται «πρωτεύουσα του βιασμού».
Μια γυναίκα που έχει βιαστεί είναι ουσιαστικά νεκρή. Η ζωή της έχει τελειώσει. Μετά από μια τέτοια επώδυνη εμπειρία η ζωή της έχει φύγει. Συνεχίζει να αναπνέει συχνά όχι για αυτήν αλλά για τους ανθρώπους που είναι γύρω της. Σε περίπτωση που έχει ένα παιδί, μια οικογένεια, συνεχίζει για αυτούς.
Ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία με πολλές λεγόμενες “αξίες” που χρησιμοποιούνται για να καθορίσουν το πώς θα πρέπει να είναι οι γυναίκες. Πώς θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε και τί αναμένεται από εμάς.
Μια γυναίκα που έχει υποστεί βιασμό κουβαλάει όλη την ενοχή- παρότι στη πραγματικότητα αυτή είναι το θύμα. Αυτό που συχνά δίνει δύναμη σε αυτές τις γυναίκες είναι η αλληλεγγύη από άλλες γυναίκες που έχουν υποστεί παρόμοιες ή διαφορετικές μορφές βίας. Μοιράζονται την εμπειρία και τα βάσανά τους. Ορισμένες περιοχές επωφελούνται από την ευαισθητοποίηση και τις διάφορες ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. Αυτό είναι κάτι που βοηθά πολύ.
Η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία είναι ένα σημαντικό ζήτημα για τις γυναίκες που έχουν υποστεί βία. Έχουμε πολύ λίγα νοσοκομεία που φροντίζουν για συρίγγια. Η έλλειψη πληροφόρησης και τα υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού αποτελούν δύο από τα κύρια εμπόδια. Πολλά στοιχεία είναι γραμμένα στα γαλλικά και όχι στη μητρική γλώσσα, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και όταν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες, οι γυναίκες δεν μπορούν να τις διαβάσουν, επειδή δεν είναι σε γλώσσα που οι περισσότερες από αυτές μιλούν. Αυτό είναι κάτι που δεν βοηθά πολύ.
Ως γυναίκες από το Κονγκό, η εκστρατεία μας για τα δικαιώματα των γυναικών συνίσταται πρώτα στην ακρόαση των γυναικών και στην ενθάρρυνση της συμμετοχής τους. Βρισκόμαστε σε μια χώρα που διαθέτει νομικό σύστημα για να μας προστατεύσει. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναγνωρίσω. Στα χαρτιά, έχουμε πολλά δικαιώματα, αλλά η διασφάλιση ότι έχουν τεθεί σε ισχύ είναι μια άλλη ιστορία. Όποτε φέρνουμε στη συζήτηση τα δικαιώματά μας, το κάνουμε σαν μειοψηφία καθώς η γυναικεία εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο δεν ξεπέρασε ποτέ το 15%. Έτσι, οι άνδρες αποφάσισαν να μειώσουν τη δέσμη των δικαιωμάτων που νομικά δικαιούμαστε.
Δεύτερον, δεν εργάζονται πολλές γυναίκες στο δικαστικό σύστημα, οπότε η εφαρμογή αυτών των νόμων είναι προβληματική. Βοηθάμε παρέχοντας πληροφορίες στο πεδίο, ούτως ώστε οι γυναίκες να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να μπορούν να τα υπερασπιστούν. Όσο περισσότεροι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων έχουν γνώση αυτών των θεμάτων, τόσο περισσότερο μπορούμε να ελπίζουμε ότι σταδιακά θα αλλάξουμε τις νοοτροπίες. Έχουμε μιλήσει για το στίγμα και τις διακρίσεις που προκύπτουν από τις νοοτροπίες των ανθρώπων. Είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να απομακρυνθούν από τις παραδοσιακές πρακτικές και από αυτά που ακούνε στην εκκλησία.
Όλοι μπορεί να έχουμε περάσει πολέμους και να έχουμε δει μια γυναίκα να βιάζεται μπροστά σε ολόκληρη την οικογένειά της, αλλά οι άνθρωποι συνεχίζουν να ρίχνουν το φταίξιμο στις γυναίκες.
Αφανείς Ηρωίδες– Δίνοντας φωνή στις γυναίκες
Τα ονόματά τους είναι Rajwa, Sofia, Thérèse, Bettina και Nuruj. Απλοί ήρωες. Απλές ηρωίδες που συναντήθηκαν από τους Médecins du Monde – Γιατρούς του Κόσμου και τον καλλιτέχνη πορτρέτων Denis Rouvre.
Εμπνευσμένοι από μία επιθυμία να φέρουν μαρτυρίες για την βία κατά των γυναικών, το φωτογραφικό έργο για τις Αφανείς Ηρωίδες δίνει φωνή σε γυναίκες από όλο τον κόσμο. Μερικές το σκάνε από την ζώνη των συγκρούσεων, άλλές κάνουν εκστρατείες κατά της εγκαθιδρυμένης κοινωνικής κατάστασης, κάποιες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίζουν, άλλες έχουν πάρει την απόφαση να αναλάβουν δράση.
Αφανείς Ηρωίδες σημαίνει ακρόαση του μη ακουόμενου: συναισθηματική, σωματική, και θεσμική βία που διαπράττεται κατά εκατομμυρίων γυναικών. Την ίδια στιγμή αυτό αποτελεί ένα κάλεσμα από κινήσεις που επιδιώκουν την αλλαγή. Αποδεικνύει τη δέσμευση των απλών γυναικών από όλο τον κόσμο που παλεύουν να γίνουν σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών.
Αυτή η συλλογή από φωτογραφίες και μαρτυρίες φωτίζει τις δράσεις αντίστασης, δράσεις τόσο ορατές όσο και σιωπηλές, επιδιώκοντας αδιάκοπα τον ίδιο στόχο: να ευαισθητοποιήσει, να γυρίσει τον τροχό στην ζωή των γυναικών και να αποκαταστήσει τα θεμελιώδη δικαιώματα που έχουν παραβιαστεί.
Όλα, 60 πορτραίτα και μαρτυρίες παρήχθησαν το 2018 και 2019 και θα οδηγήσουν σε μία έκθεση η οποία θα εμβαθύνει τον θεατή στην ζωή των γυναικών μέσα από τις ιστορίες τους, συνδυάζοντας φωτογραφίες με γραπτές και προφορικές συνεισφορές. Το έργο θα παρουσιαστεί στην Γαλλία το φθινόπωρο του 2019 πριν πραγματοποιηθεί σε παγκόσμια περιοδεία το 2020.
- Ο Denis Rouvre είναι φωτογράφος πορτρέτων. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του το 1992 με τη δημιουργία πορτρέτων διάσημων ανθρώπων. Τα τελευταία χρόνια έχει στρέψει την προσοχή του σε «ανώνυμους συνηθισμένους ανθρώπους με ασυνήθιστη μοίρα», τους οποίους έχει επιλέξει να ονομάσει «Ηρωικές φιγούρες». Εξετάζει τη δύναμη αλλά και την ευθραυστότητα των ανθρώπων μέσα από την προσωπική του σειρά, που εκτίθεται στη Γαλλία αλλά και διεθνώς: FIAC, Art Paris, Pinacotèque de Paris, Πολιτισμικό Κέντρο Culturel Tjibaou στη Nouméa, LiFE στο Saint-Nazaire κ.α. Το 2014 παρουσίασε τη σειρά Des Français. Identités, territoires de l’intime στο φεστιβάλ φωτογραφίας Rencontres d’Arles ενώ το 2015 παρουσίασε το έργο Low Tide στο Γερμανικό Μουσείο Kunst der Westküste. Την ίδια χρονιά, η Barbado Gallery στη Λισαβόνα φιλοξένησε τη δουλειά του στην έκθεση “Portrait of the World”, μαζί με τη δουλειά των Nadav Kander, Arno Rafael Minkkinen και Martin Parr. Η Hélène Bailly Gallery παρουσιάζει αυτήν την περίοδο την πιο πρόσφατη σειρά φωτογραφιών του με τίτλο Black Eyes στα πλαίσια του Μήνα Φωτογραφίας στο Παρίσι. (Mois de la Photo du Grand Paris). Τα πορτραίτα του Rouvre συχνά εμφανίζονται στα πιο γνωστά, παγκοσμίως, μέσα ενημέρωσης. Το New York Times Magazine έκανε αφιέρωμα στη σειρά του, Low Tide, ενώ ο ίδιος επιμελήθηκε τις φωτογραφίες του ημερολογίου της Lavazza για το 2017. Το έργο του είναι πολυβραβευμένο. Ενδεικτικά έχει λάβει τρία παγκόσμια βραβεία Photo Press (για τη σειρά Sumo το 2013, για μία από τις φωτογραφίες του από τη σειρά Low Tide το 2012 και για τη σειρά Lamb το 2010), το Hasselblad Masters Portrait το 2012 και το Παγκόσμιο Βραβείο Φωτογραφίας της SONY, το 2011, για τη σειρά του After Meeting. Παράλληλα έχει δημοσιεύσει πολλά βιβλία όπως το Sortie de match (Εκδόσεις Editions de la Martinière), το Lamb and: Low Tide – Le Japon du chaos (εκδόσεις Somogy Editions d’Art) ενώ η πιο πρόσφατη σειρά του Des Français. Identités, territoires de l’intime δημοσιεύθηκε το 2014 (εκδόσεις Somogy Editions d’Art). Χαρακτηριστικό είναι ότι τα έργα του Rouvre παρουσιάζονται τόσο σε δημόσιες όσο και σε ιδιωτικές συλλογές: Pinacothèque de Paris,Société Générale,Center Culturel Tjibaou κ.ά. Την ίδια στιγμή φωτογραφίες του Dennis Rouvre εκτίθενται στην αίθουσα Hélène Bailly στο Παρίσι, στο Gallery Project 2.0 στη Χάγη, στη Gallery Axel Pairon στην Αμβέρσα, στη Gallery 32 στο Τελ-Αβίβ και στη Gallery Barbado στη Λισαβόνα.
