Γράφει ο Μανώλης Συρέλης
ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ (Κοινωνίες σε καταστολή)
Η επιδημία του κορωνοϊού εμφανίστηκε ξαφνικά στην Κίνα το φθινόπωρο του 2019 και από τον Φεβρουάριο του 2020, μέσα σε ένα μήνα, από χώρα σε χώρα, επεκτάθηκε σε όλο τον πλανήτη. Η ευάλωτη στον ιό κοινωνική ομάδα είναι κυρίως οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, κυρίως οι νοσούντες από χρόνια νοσήματα. Όμως, μεμονωμένα κρούσματα που κατέληξαν, εμφανίστηκαν και σε νεώτερες ηλικίες, αλλά και σε ανθρώπους χωρίς ιατρικό ιστορικό. Αυτή η ικανότητα του ιού προβλήθηκε έντονα από τα ενημερωτικά δελτία και τρόμαξε τις κοινωνίες, που φοβισμένες, δικαιολόγησαν σειρά ακραίων οριζόντιων μέτρων, που οι κυβερνήσεις επέβαλαν σχεδόν σε όλα τα κράτη, όπου ο ιός εμφανίστηκε.
Μέτρα αντίστοιχης μορφής, αλλά όχι αντίστοιχης έντασης είχαν πάνω από έναν αιώνα να επιβληθούν. Το 1918, κατά την επιδημία της λεγόμενης ισπανικής γρίπης, είχαν λυφθεί μέτρα, αλλά αυτά ήταν γεωγραφικά περιορισμένα, κοινωνικά στοχευμένα και εφαρμόστηκαν για να υποκαταστήσουν τις αδυναμίες της κοινωνίας που μόλις έβγαινε από “το σφαγείο του Μεγάλου Πολέμου”. Επιβλήθηκαν επίσης λόγω της τότε έλλειψης κοινωνικής πρόνοιας στην υγεία και της τότε απουσίας επαρκούς επιστημονικής έρευνας και ιατρικής γνώσης για τους ιούς γενικά.
Από την εποχή του Μεσοπολέμου και την ανάδυση της επιστήμης της μικροβιολογίας, παράλληλα με την εξέλιξη των κοινωνικών επιστημων, προσδιορίστηκε ο ανθρώπινος παράγοντας, ως βασική αιτία της ανάπτυξης των επιδημιών. Έκτοτε το κέντρο βάρους των εφαρμοζόμενων πολιτικών έγειρε προς την επιλογή της βελτίωσης της ποιότητας της ζωής του πληθυσμού, με την αναβάθμιση της κατοικίας, την βελτίωση της διατροφής και, ειδικά μετά τον Β΄Π.Π., με την ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας.
Αυτές τις επιστημονικές επιλογές, που οι προηγούμενες γεννιές είχαν κατορθώσει με επιτυχία να εφαρμόσουν, με τα θετικά αποτελέσματά τους να εισπράττονται από την ανθρωπότητα μέχρι χθες, φαίνεται να αγνοήθηκαν στις μέρες μας.. Έτσι, οι επιδημίες, απειλητικές, κάνουν ξανά της εμφάνισή τους, αναγκάζοντας κράτη και επιστήμη να πισωπατούν και να καταφεύγουν τρομαγμένες στις, όχι και τόσο επιστημονικές, παλίες επιλογές του κλειδώματος της κοινωνίας και της παράλυσης της πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας. Επιλογές με σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την κοινωνία, που μοιραία παραπέμπουν στις εποχές που τις γέννησαν. Τον σκοταδιστικό Μεσαίωνα της πανούκλας, του τύφου, της χολέρας και του δεσποτισμού.
Επίσης, μέχρι το πρόσφατο παρελθόν οι κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες (elite) απέφευγαν να εφαρμόσουν τέτοια ή αντίστοιχα μέτρα. Γιατί γνώριζαν πως, αυτές οι επιλογές, τις φέρνουν σε μετωπική σύγκρουση με τον σκληρό πυρήνα της ιδεολογίας τους, που θέλει τον πολίτη, ατομικά υπεύθυνο, ελεύθερα να αναπτύσσει κοινωνικές και παραγωγικές δραστηριότητες, επιδιώκοντας να διαμορφώσει τον αναγκαίο πλούτο, που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση, την συνοχή και την ευημερία του ίδιου, της κοινωνίας και αυτού του ίδιου του Κράτους. Όμως ο παραλογισμός, τούτες τις μέρες, περισσεύει…
Τι έκαναν τα κράτη, όταν, από τον Δεκέμβριο του 2019, τα ΜΜΕ καθημερινά ενημέρωναν για την πορεία της επιδημίας στην Κίνα, για την επιθετικότητα του νέου ιού και για το ακραία μέτρα, που εφάρμοζαν οι κινεζικές αρχές, για τον έλεγχο των κρουσμάτων και τον περιορισμό των θυμάτων; Με απάθεια παρακολουθούσαν και χαιρέκακα λιδορούσαν το κινεζικό καθεστώς για “την αστυνομική πρακτική του εγκλεισμού”, που εφαρμόζει στους πολίτες και την οικονομία του. Μοναδικό μέτρο, που ελήφθει – κι αυτό όταν ήταν ήδη πολύ αργά – ήταν ο αποκλεισμός της Κίνας, με την ακύρωση των αεροπορικών πτήσεων,. Κανένα άλλο προληπτικό μέτρο προφύλαξης (π.χ. ενημέρωση των πολιτών, βασικό ιατρικό έλεγχο στα αεροδρόμια, προμήθεια σχετικού ιατρικού εξοπλισμού, οργάνωση ομάδας και σχεδίου δράσης) δεν έλαβε εγκαίρως καμιά χώρα. Κι όταν ο ιός “απρόβλεπτα” και “αναπάντεχα” κτύπησε την πόρτα της “Φιλελεύθερης Δύσης” του Διαφωτισμού, της Δημοκρατίας και των πολιτικών δικαιωμάτων, έκπληκτοι οι απλοί πολίτες είδαν τις δικές τους κυβερνήσεις, πρώτα να κατηγορούν την Κίνα που άφησε τον ιό να ξεφύγει, και έπειτα να υιοθετούν με άνεση και χωρίς δεύτερη σκέψη, αυτές τις ίδιες πολιτικές, που πριν λιδορούσαν. Αναλογίστηκαν άραγε τις ολέθριες συνέπειες αυτών των επιλογών τους; Δεν είναι μόνο τα φέρετρα και οι νεκροί…
Κάποιες ελάχιστες χώρες απέφυγαν να εφαρμόσουν τα μέτρα του εγκλεισμού και της απομόνωσης των πολιτών ή τα εφάρμοσαν περιορισμένα. Δεν εξετάζουμε ποιά ήταν κίνητρά τους. Όμως, ορθά ισχυρίστηκαν οι κυβερνήσεις τους, ότι έχουν εμπιστοσύνη στους πολίτες της χώρας τους. Ορθά επίσης υποστήριξαν, πως δεν μπορούν να παραβιάσουν το πνεύμα του συντάγματος τους, που προνοεί για το απαραβίαστο της προσωπικής ελευθερίας και την ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνικής, οικονομικής, θρησκευτικής και πολιτικής δραστηριότητας.
Στις χώρες αυτές τα κρούσματα και οι νεκροί από τον κορωνοϊό δεν ξεπέρασαν σε αριθμούς τις αντίστοιχες σε πληθυσμό χώρες, που σχολαστικά τήρησαν το μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης και του εγκλεισμού. Οι χώρες αυτές, ( Σουηδία, Ισλανδία, Ρωσία, Τουρκία, κ.ά.) που έδωσαν με τα στατιστικά τους τη δυνατότητα μιας άλλης προσέγγισης του υγειονομικού προβλήματος, σήμερα λιδορούνται, με τη σειρά τους, από τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία και κατηγορούνται, πως δίνουν πλαστά στοιχεία για τον αριθμό των θυμάτων.
Δυστυχώς, η πατρίδα μας δεν είναι από τις χώρες, που η κυβέρνηση της εμπιστεύεται τους πολίτες. Αφού υιοθέτησε, στα μέσα Μαρτίου, άκριτα τις πολιτικές, που τις υπαγορεύτηκαν, αμέσως έκανε κεντρική επιλογή την καταστολή, εφαρμόζοντας “πολύ σχολαστικά” το σύνθημα: “Μένουμε σπίτι”. Ταυτόχρονα, ένας τηλεοπτικός βομβαρδισμός, με ιατρικά πολεμικά ανακοινωθέντα στο δελτίο των έξι, για “την πορεία της μάχης με την πανδημία”, με καθημερινές καταιγιστικές υπουργικές αποφάσεις , ως εξειδικεύσεις των πυκνών πρωθυπουργικών διαγγελμάτων και των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, προετοίμαζαν την κοινωνία για κάτι συγκλονιστικό, για μια πρωτόγνωρη αλλαγή, που σύντομα τα δελτία των ειδήσεων, πάλι μεταφράζοντας, προέβαλαν, ως “νέα κανονικότητα”. Όμως αυτή η μακάβρια “νέα κανονικότητα”, που θαυμάσια περιγράφεται “πολύ αναλυτικά” στο κατά ριπάς επαναλαμβανόμενο ραδιοτηλεοπτικό σποτ “μένουμε ασφαλείς”, είχε, εξίσου θαυμάσια και προφητικά, προβλεπτεί από μεγάλους διανοητές, όπως ο Όργουελ και ο Καμύ, όταν στα μέσα του περασμένου αιώνα, η ευαίσθητη πένα τους συνέλαβε την προβολή του δικού μας παρόντος, στην εποχή τους.
Και πως θα μπορούσε να υιοθετηθεί άλλη πολιτική αντιμετώπισης του Κορωνοϊού στην Ελλάδα, όταν το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι διαλυμένο από την επέλαση των μνημονίων, όπου, μεταξύ των άλλων, επέβαλαν και το κλείσιμο όλων των εξειδικευμένων νοσοκομείων λοιμωδών νόσημάτων, που διέθετε η χώρα; Όταν εξανάγκασε σε φυγή επτά χιλιάδες έλληνες γιατρούς, που μη βρίσκοντας εργασία στην πατρίδα που τους σπούδασε, έγιναν μετανάστες και υπηρετούν σήμερα ξένα νοσοκομεία; Και όταν το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, που θα αφαιρούσε βάρος από τα νοσοκομεία και κόστος από την δαπάνη για την Υγεία, παραμένει ένας ακόμη “κούφιος λόγος”, των προεκλογικών κοματικών προγραμμάτων;
Γι αυτούς τους λόγους, ο εγκλεισμός, η καταστολή και η ατομική ευθύνη έγιναν τα μοναδικά ασφαλή καταφύγια της κυβέρνησης, προκειμένου να αποφύγει παρούσες και μελλοντικές ευθύνες. Και χωρίς καθόλου να αναλογιστεί τις παράπλευρες απώλειες, επέλεξε τη διάλυση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, υιοθέτησε τα νέα ήθη της αποστασιοποίησης και της μάσκας, που οδηγούν στην αποσύνθεση της οικογενειακής και θρησκευτικής συνοχής και σπέρνουν στην ελληνική κοινωνία, φόβο και καχυποψία. Τι προσδοκά από αυτό το σπόρο που έσπειρε, άραγε, να θερίσει;
Κατά την διάρκεια του εγκλεισμού, μεγάλη συζήτηση άνοιξε στο διαδίκτυο, με έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ “ειδικών” και μη, για την χρησιμότητα των μέτρων, για την “ανοσία της αγέλης”, για τον αλγόριθμο των προβλεπώμενων θυμάτων, για την φύση του ιού και για πλήθος άλλα σχετικά με την επιδημία ζητήματα, που ο απλός πολίτης αδυνατεί να παρακολουθήσει. ‘Ομως οι βεβαιότητες, που τις μέρες της “πανδημίας” ανήσυχες εισέπραξαν οι κοινωνίες σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, ήταν η αδράνεια του σύγχρονου περιορισμένου κράτους, η απουσία της κοινωνικής αλληλεγγύης, η ανυπαρξία κάποιου σχεδίου πρόληψης, η έλλειψη αυτάρκειας για στοιχειώδη ιατροφαρμακευτικά υλικά. Από την άλλη μεριά, σε αντιδιαστολή με ότι ευαγγελίζονταν μέχρι χθες “οι ιεροκήρυκες του νεοφιλελευθερισμού”, οι κοινωνίες διαπίστωσαν την αναγκαιότητα της ύπαρξης κοινωνικού κράτους πρόνοιας και της ενίσχυσης του απαξιωμένου σήμερα δημόσιου συστήματος υγείας, προτού κλιθεί ξανά, μόνο του να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά, με το ιδιωτικό σύστημα υγείας, τον αμέτοχο καιροσκόπο, να παραμονεύει…
Όλα τα παραπάνω θα ήταν ακόμη μια γκρίνια ενός ανεύθυνου γραφικού πολίτη, τυφλού από φανατισμό, που αρνείται να δει, να κατανοήσει και να αποδεκτεί το μεγαλείο της κυβερνητικής πολιτικής, που την κρίσιμη στιγμή, ένωσε τον κόσμο σε μια γροθιά, και όλοι μαζί, έσωσαν τον πληθυσμό από το τέρας του COVIT-19, αν δεν υπήρχαν οι αμίληκτοι αριθμοί, που λένε, πως στην Ελλάδα τριακόσιες χιλιάδες νέοι άνεργοι θα προστεθούν μετά το καλοκαίρι στη λίστα με τους παλιούς “ξεχασμένους” ανέργους. Σε ποιούς ειδικούς θα απευθυνθεί τότε η κυβέρνηση; Όταν παγκοσμίως ο αριθμός των νέων ανέργων αναμένεται να αυξηθεί κατά πεντακόσια εκατ., ας μας πουν οι ειδικοί, που θα φτάσει ο αριθμός των θανάτων από τη φτώχεια;
Ας γίνουμε επιτέλους σοβαροί! Οι θάνατοι από το κορωνοϊό, που παγκοσμίως καταγράφηκαν είναι λιγότεροι της εποχικής γρίπης (που είναι ετησίως περίπου 600 χιλ). Σημαντικά χαμηλότεροι από τους θανάτους από φυματίωση ή από HIV. Οι θάνατοι παιδιών κάτω των πέντε ετών από κακές συνθήκες διαβίωσης, ξεπερνούν κάθε χρόνο τα 5 εκατ. Τι κάνουν γι αυτό οι ειδικοί; Αν ψάχνουν ακόμη τη διάγνωση, αυτή είναι από χρόνια γνωστή και τη λένε φτώχεια. Και το εμβόλιο κατά της φτώχειας, γνωστό από χρόνια είναι κι αυτό. Μια μπουκιά ζεστό φαγητό, μια ασφαλή στέγη, μερικές γουλιές καθαρό πόσιμο νερό. Όλα όσα παρέχει η τίμια εργασία, δηλαδή. Αυτή που καταδικάσατε…
