Τα αρχοντικά της Λέσβου καθώς και ιστορικά κτίρια του νησιού ανοίγουν τις πόρτες τους για ένα διήμερο με αφορμή το “Open Lesvos” μια μοναδική δράση που μας φέρνει πιο κοντά την πολιτισμική μας κληρονομιά. Στις 14 και 15 Οκτωβρίου κάτοικοι κι επισκέπτες του νησιού θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να περπατήσουν στον “Αρχοντομαχαλά” της Μυτιλήνης και για πρώτη φορά να μπουν μέσα σε κατοικίες με άρωμα μιας άλλης εποχής! Η νέα αυτή εθελοντική δράση, “ξεκλειδώνει” τις πόρτες των αρχοντικών και φανερώνοντας τα μυστικά τους επιχειρεί να φέρει τον κόσμο της Λέσβου πιο κοντά στην πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά της με τρόπο βιωματικό. Η ιστορική παράδοση του τόπου “ζωντανεύει” μέσα από τις μοναδικές ανθρώπινες ιστορίες που ζουν και αναπνέουν στους τοίχου τους ενώ η παρατήρηση των αρχιτεκτονικών ιδιαιτεροτήτων βοηθά στην κατανόηση του ιστορικού πλαισίου. Οι Στρατής Σεραϊδης και Πάνος Τατάκης εμπνευστές του Open Lesvos μιλούν αποκλειστικά στα “Πολιτικά” για τη νέα αυτή δράση και τη σημασία της ενώ μας επιβεβαιώνουν το μότο της ομάδας πως “πίσω από κάθε πόρτα υπάρχει ιστορία”.
Από που εμπνευστήκατε την ιδέα του Open Lesvos;
Σ.Σ Η ιδέα ξεκίνησε το 2014, χρονιά που γνωριστήκαμε με τον Πάνο, όπου μόλις είχαν γίνει γνωστά στο κοινό το “Open house Thessaloniki” και το αντίστοιχο της Αθήνας. Με ερωτήσεις μας προς τους παραπάνω διοργανωτές πήραμε αποθαρρυντικές απαντήσεις γεγονός που μας “πάγωσε”, ως τον Απρίλη του 2017, όπου μία παρότρυνση από το Δημήτρη Πρωτούλη για τη διοργάνωση μίας ανάλογης δράσης μας έκανε να βάλουμε ξανά μπροστά τις “μηχανές”. Επίσης, όλο αυτό το διάστημα (και συγκεκριμένα από το 2015) έχει δημιουργηθεί η ομάδα ΙΔΕΑ, η οποία είναι υπεύθυνη διοργάνωσης του “TEDxLesvos”, του “The island of Love” καθώς και άλλων δράσεων πολιτισμού του νησιού μας, η οποία υπήρξε πολύτιμη δεξαμενή άντλησης στελεχών και τεχνογνωσίας για την πραγμάτωση της αρχικής σκέψης του “Open Lesvos”.
Τι ακριβώς θα πραγματοποιηθεί στις 14 και 15 Οκτωβρίου;
Σ.Σ Η δράση μας θα περιλαμβάνει μία αρχιτεκτονική διαδρομή, με συνοδεία ξεναγού, στη συνοικία “Αρχοντομαχαλάς” της Μυτιλήνης. Η διαδρομή θα επαναληφθεί πέντε φορές το Σάββατο 14 και άλλες πέντε φορές την Κυριακή 15 Οκτωβρίου και η ομάδα των επισκεπτών θα αποτελείται από αυστηρά δέκα άτομα χωρίς όμως κάποιο αντίτιμο. Οι εκατό συνολικά επισκέπτες μας θα έχουν τη δυνατότητα να δουν όχι μόνο το εξωτερικό, αλλά και το εσωτερικό των επιλεγμένων από την ομάδα μας κτιρίων και να ακούσουν την ιστορία τους. Στο τέλος της κάθε διαδρομής θα έχουμε μικρές εκπλήξεις. Γι’αυτό ας δηλώσουν συμμετοχή άμεσα στην ιστοσελίδα μας: www.openlesvos.gr, μιας και σήμερα (Κυριακή 8/10) ανοίγουν οι αιτήσεις συμμετοχής και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
Υπήρξε ανταπόκριση από τους ιδιοκτήτες των κτιρίων;
Π.Τ Στις περισσότερες των περιπτώσεων μας εξέπληξε η προθυμία των ιδιοκτητών να μοιραστούν την ιστορία των κτιρίων, που αρκετές φορές αποτελεί και την ιστορία της ίδιας της οικογένειας. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι συναντήσεις με τους ιδιοκτήτες των κτιρίων και οι «συνεντεύξεις» μαζί τους αποτελεί ένα πολύτιμο τεκμήριο για την ιστορία αυτών των κτιρίων, καθώς είναι σημαντική η άντληση πληροφοριών που δεν υπάρχουν αλλού καταγεγραμμένες. Να σημειωθεί ότι οι επαφές μας επικεντρώθηκαν στους απογόνους των οικογενειών που κατείχαν τα κτίρια αρχικά, καθώς έχουν υπάρξει αρκετές αλλαγές στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς.
Ακούσατε κάποια ιστορία από τους ιδιοκτήτες τους που να μπορεί να δημοσιοποιηθεί;
Π. Τ Μπορώ σίγουρα να σας πω ότι ακούσαμε και ιστορίες που δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν! Γίναμε όμως και κοινωνοί ιστορικών γεγονότων άμεσα συνυφασμένων με την ιστορία του τόπου που έλαβαν χώρα στις κατοικίες που θα επισκεφτούμε, ακούσαμε κουτσομπολιά της εποχής και μπήκαμε για τα καλά στο κλίμα της πλούσιας αστικής τάξης της πόλης, τις συνθήκες που επικρατούσαν όταν ανεγέρθησαν τα υπέροχα αυτά κτίρια και τις ανάγκες που κάλυπταν. Όλες αυτές οι πληροφορίες που συλλέξαμε θα αποτελούν μέρος της ξενάγησης με σκοπό η επίσκεψη σε αυτά τα κτίρια να είναι μια μοναδική εμπειρία.
Υπάρχει ανταπόκριση από τον κόσμο;
Σ.Σ Αυτό δε μπορώ να σας το πω με απτά στοιχεία, μιας και όπως είπα παραπάνω οι αιτήσεις συμμετοχής ξεκινούν την Κυριακή 8 Οκτωβρίου. Από προσωπική επαφή που έχουμε τα μέλη της ομάδας με φίλους και συναδέλφους, ακούμε θετικά σχόλια για την πρωτοβουλία μας, τα οποία να προσθέσω εδώ, θα θέλαμε να εκδηλωθούν όχι μόνο σε συμμετοχή στις αρχιτεκτονικές μας διαδρομές αλλά να γίνουν και οι ίδιοι κοινωνοί της προσπάθειας και της δράσης μας, είτε ως ιδιοκτήτες κτιρίων είτε ως μέλη της ομάδας μας η οποία παραμένει ανοικτή, όπως και το όνομά της, σε κάθε ανήσυχο συμπολίτη μας.
Ποια είναι η στελέχωση της ομάδας;
Σ.Σ Για να φέρουμε σε πέρας την πρώτη μας δράση χρειάστηκε η ομάδα να οργανωθεί σε υποομάδες, ανάλογα με το αντικείμενο που ο καθένας ήθελε να ασχοληθεί. Γι’αυτό λοιπόν την ομάδα του “Open Lesvos” την αποτελούν οι υπό-ομάδες: Επικοινωνίας με μέλη τους Πρωτούλη Δημήτρη, Μητσέλλη Μάριο και Κελίδου Ελισάβετ, Καταγραφής & Ψηφιοποίησης με μέλη τους Κακέ Γιώργο, Αξιώτη Στρατή, Βεκρή Παναγιώτη, Γρηγορά Μαρία, Καπετανάκη Θοδωρή και Πλωμαρίτη Μυρσίνη, Οργάνωσης με μέλη τους Ανδιώτη Τζάννο, Εγγλεζοπούλου Έλσα, Σεραΐδη Ευστράτιο, Τατάκη Παναγιώτη και Χιωτέλλη Φανή, Περιεχομένου με μέλη τους Τατάκη Παναγιώτη, Χιωτέλλη Φανή, Εγγλεζοπούλου Έλσα, Καγιαδάκη Άννα, Καλάργαλη Έλλη, Κοτζαμάνη Θωμά, Σαμαρά Πωλίνα, Τζαννέτο Κλεομένη και Τσαμπαρλή Φερενίκη και Χορηγιών με μέλη τους Ραλλίδη Μαρσέλο, Ανδριώτη Τζάννο και Πρωτούλη Δημήτρη. Εδώ να προσθέσουμε και τη συμμετοχή του σωματείου ξεναγών που με την αρωγή των μελών του: Εγγλεζοπούλου Έλσα, Γιαννίκου Εύα, Κρητικού Ελένη, Μαμουνή Ισμήνη, Νεραντζή Ειρήνη και Χατζηευστρατίου Όλγα, φιλοδοξούμε σε ένα επαγγελματικό αποτέλεσμα το οποίο όμως γίνεται αποκλειστικά από εθελοντές.
Τι δράσεις σχεδιάζετε για το μέλλον;
Π. Τ Κατ’αρχάς στοχεύουμε το “Open Lesvos” να καθιερωθεί ως ένα ετήσιο πολιτιστικό δρώμενο στη Λέσβο. Η φετινή δράση είναι πιλοτική με έξι κτίρια στον «Αρχοντομαχαλά» της πόλης της Μυτιλήνης. Στόχος είναι οι μελλοντικές δράσεις να καλύψουν το σύνολο του νησιού και να γνωρίσουμε παλαιά και νέα κτίρια του νησιού τα οποία αναβαθμίζουν το περιβάλλον που ζούμε. Θέλουμε οι κάτοικοι της Λέσβου να ανακαλύψουν τον αρχιτεκτονικό θησαυρό που βρίσκεται κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια τους και να εκπαιδεύσουμε τους συμπολίτες μας στη συντήρηση και διάσωση του αρχιτεκτονικού μας πλούτου.
Μακροπρόθεσμα σκοπεύουμε να δημιουργηθεί ένα πλήρες αρχείο καταγραφής όλων των δεδομένων που συλλέγουμε (συνεντεύξεις, σχέδια, φωτογραφίες, βιβλιογραφία κτλ) για όλα τα αξιόλογα κτίρια της Λέσβου που με τη βοήθεια και άλλων φορέων όπως την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων Β.Αιγαίου, το Τμήμα Διατηρητέων Κτιρίων του Υπουργείου Αιγαίου, την Αρχαιολογία, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, την Δημόσια Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης και άλλους, να γίνει διαθέσιμο ηλεκτρονικά σε όλους τους κατοίκους του νησιού.
Ανάμεσα στα κτίρια που θα αποκαλύψουν τα μυστικά τους είναι το Αρχοντικό Κούμπα που εικονίζεται στο εξώφυλλό μας :
Η οικία αυτή ανήκε στον Αντώνιο Κούμπα, γόνο παλιάς και πολυπληθούς μυτιληναίας οικογένειας γαιοκτημόνων και εμπόρων της διασποράς. Κτίστηκε το 1900 στην οδό Σαπφούς , στην παλιά συνοικία των αρχόντων, την επονομαζόμενη και αρχοντομαχαλά. Η κατοικία δεν παραμένει στην αρχική οικογένεια. Διαδοχικοί ιδιοκτήτες έγιναν ο ιατρός Χατζηγιώργης, ενώ σήμερα το κτίριο στεγάζει την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου του Υπουργείο Πολιτισμού. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική της, η κατοικία διαρθρώνεται σύμφωνα με τις βασικές αρχές του νεοκλασικισμού, με τριμερή κατακόρυφο και οριζόντιο επιμερισμό. Ωστόσο, χρησιμοποιούνται στοιχεία διακόσμησης και σύνθεσης που παραπέμπουν στο νεογοτθικό στυλ.
Πηγή: Χιωτέλλη Φανή, «Το έργο του αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή στην Μυτιλήνη (1882- 1915)», ερευνητική εργασία, ΔΠΘ, Ξάνθη 2016
*Αντλήσαμε την φωτογραφία του εξωφύλλου από την σελίδα του Αλέκου Κιουρέλλη.
Πληροφορίες για την διαδρομή δείτε στο openlesvos.gr
