Από τον Σάκη Καράγιωργα στον Αντώνη Τρίτση κι από τον Δημήτρη Τσοβόλα στη Λούκα Κατσέλη….
γράφει ο Αντώνης Γ.Χ. Χιώτης
Ιδρύοντας ο Γ.Α. Παπανδρέου το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, δεν έκανε κάτι πρωτότυπο: ίδρυσε απλώς ένα ακόμα καινούριο κόμμα στον μακρύ κατάλογο των ελληνικών κομμάτων της Μεταπολίτευσης.Μάλιστα, αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα φέρονται ενεργά δεκάδες πολιτικά κόμματα, αν και ο ακριβής αριθμός τους δεν μπορεί με βεβαιότητα να προσδιοριστεί, τόσο γιατί κόμματα γεννιούνται και πεθαίνουν πολύ εύκολα, όσο και διότι για κάποια η σοβαρότητα που θα έπρεπε να έχει ο όρος «πολιτικό κόμμα» θα τα απέκλειε. Να θυμηθούμε ότι στις εκλογές του Μαΐου του 2012 κατέβηκαν 32 κόμματα, και είχαν αιτηθεί 36. Στον αριθμό αυτό προσθέστε και τις συνεργασίες, άρα με τις εκλογές αυτές ανακατεύτηκαν 50 κόμματα…
Αλλά, ας επανέλθουμε στον Παπανδρέου: Μάλιστα, ίδρυσε ένα κόμμα, διασπώντας έτι περαιτέρω το ΠΑΣΟΚ, το οποίο δυσκολεύεται να μετρήσει πόσες φορές βρέθηκε στην επώδυνη διαδικασία της αποκοπής ενός τμήματός του και της δημιουργίας ενός νέου πολιτικού σχηματισμού που το αντιπολιτεύεται. Κατά τη διάρκεια ηγεσίας και των τεσσάρων αρχηγών του (Α. Παπανδρέου, Κ. Σημίτης, Γ. Παπανδρέου και Ε. Βενιζέλος), το Κίνημα γνώρισε αλλεπάλληλες διασπάσεις, μία μόνο κατάφερε να εκπροσωπηθεί (αυτόνομα) στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Τα πρώτα χρόνια
Η ιστορία των διασπάσεων είναι παλιά και ξεκίνησε μόλις λίγους μήνες από την ίδρυση του Κινήματος από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τον Μάρτιο του 1975 αποχωρούν οι Ν. Κωνσταντόπουλος, Σ. Καράγιωργας, Α. Στάγκος, Μελίνα Μερκούρη, Αγγέλα Κοκκόλα κ.ά. Ιδρύουν τη Σοσιαλιστική Πορεία με Πρόεδρο τον Νίκο Κωνσταντόπουλο (τον μετέπειτα πρόεδρο του Συνασπισμού) και κατεβαίνουν στις εκλογές του 1977 με τη «Συμμαχία», μαζί με την ΕΔΑ του Ηλία Ηλιού και το ΚΚΕ εσωτ. με γραμματέα τον Μπάμπη Δρακόπουλο, τη Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία, με Πρόεδρο τον Γεώργιο-Αλέξανδρο Μαγκάκη (ματέπειτα υπουργό του ΠΑΣΟΚ), τη Χριστιανική Δημοκρατία με Πρόεδρο το Νίκο Ψαρουδάκη και την Πρωτοβουλία για Δημοκρατία και Σοσιαλισμό με Πρόεδρο τον Χαράλαμπο Πρωτόπαπα (μετέπειτα Πρόεδρο του ΚΟΔΗΣΟ). Το συμμμαχικό αυτό σχήμα έλαβε ποσοστό 2,72% και εξασφάλισε 2 έδρες, αλλά καμία για τη Σοσιαλιστική Πορεία.
Το 1982, λίγο μετά την άνοδο για πρώτη φορά του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και ενώ το κλίμα ήταν ενθουσιώδες στο κίνημα, ιδρύεται το Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κίνημα Ελλάδας (ΑΣΚΕ) από τον Ν. Καργόπουλο (απεβίωσε πρόσφατα) και στελέχη του Οργανωτικού Γραφείου του Κινήματος, ως συνέπεια έντονης ιδεολογικής διαφοροποίησης από την κεντρική πολιτική γραμμή του κινήματος. Το ΑΣΚΕ εξακολουθεί να κατεβαίνει μέχρι σήμερα με πενιχρά αποτελέσματα στις εκλογές και στις τελευταίες Ευρωεκλογές έλαβε ποσοστό ψήφων μόλις 0,06%.
Το 1985 ιδρύεται η Ενιαία Σοσιαλιστική Παράταξη Ελλάδας (ΕΣΠΕ) με τον Στ. Παναγούλη, ο οποίος ήταν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην τελευταία Βουλή. Το κόμμα έλαβε μέρος μόνο στις Ευρωεκλογές του 1984 και έλαβε μόλις 8.282 ψήφους (0,14%)
Το 1988 είναι η σειρά του πρώην «Τσάρου της Ελληνικής Οικονομίας» Γεράσιμο Αρσένη να ιδρύσει το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚ) μαζί με τους Χρ. Κοκκινοβασίλη και Δ. Πιπεργιά. Έλαβε μέρος στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 18 Ιουνίου του 1989 και πήρε το 0,21% των ψήφων (13.833 ψήφοι). Στις Ευρωεκλογές που διεξήχθησαν την ίδια μέρα, έλαβε 43.654 ψήφους (0,66%). Ένα χρόνο μετά ο Γ. Αρσένης επιστρέφει στο ΠΑΣΟΚ και το εγχείρημα λαμβάνει τέλος.
Το 1988 επίσης, οι Τάσος Ιντζές, Β. Ευαγγελινός και Β. Φίλιας ιδρύουν τη Σοσιαλιστική Ένωση. Το κόμμα δεν κατεβαίνει ποτέ στις εκλογές, αλλά αργότερα θα προσχωρήσει στο Συνασπισμό.
Το 1989 ιδρύεται από τον δημοφιλή πρώην Υπουργό Χωροταξίας του ΠΑΣΟΚ Αντώνη Τρίτση το Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα. Στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου του ίδιου έτους λαμβάνει με 4.269 ψήφους το απογοητευτικό 0,07% και στις Ευρωεκλογές της ίδιας ημέρας 40.816 ψήφους και ποσοστό 0,62%. Τον επόμενο χρόνο εκλέγεται δήμαρχος Αθηναίων με στήριξη της Ν.Δ.
Το 1995 στελέχη με επικεφαλής τον Δημήτρη Τσοβόλα κάνουν το Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα – ΔΗΚΚΙ. Στις εκλογές του 1996 με 4,4% εξασφαλίζουν 9 έδρες, ενώ ακόμη μεγαλύτερο είναι το ποσοστό στις ευρωεκλογές του 1999 (6,8% και δύο έδρες). Στις επόμενες εκλογές, 2000 και 2004, δεν ξεπερνούν το όριο του 3% και βρίσκονται εκτός Βουλής. Ο Δ. Τσοβόλας διαλύει το κόμμα, αλλά στελέχη του επιμένουν να το συνεχίσουν. Σήμερα, το ΔΗΚΚΙ – Σοσιαλιστική Αριστερά υποστηρίζει ΣΥΡΙΖΑ.
Το 1999 ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης ιδρύει τη Δημοκρατική Περιφερειακή Ένωση. Στάθηκε στο 0,47% στις εκλογές του 2000, χωρίς έκτοτε να εμφανιστεί στον πολιτικό χάρτη.
Το 2003 ο Στέλιος Παπαθεμελής φτιάχνει τη Δημοκρατική Αναγέννηση. Στις εκλογές του 2004 το κόμμα μπαίνει στο ψυγείο, αφού ο ιδρυτής του κατεβαίνει με τη Ν.Δ. και εκλέγεται στην Α’ Θεσσαλονίκης, αλλά στις εκλογές του 2007 αναδιατάσσεται και λαμβάνει 57.167 ψήφους ή 0,80%. Στη συνέχεια ίδρυσε το Πανελλήνιο Μακεδονικό Μέτωπο, στο οποίο μετείχε και ο Κ. Ζουράρις το οποίο στις ευρωεκλογές του 2009 πήρε 1,27%. Στις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2012 η Δημοκρατική Αναγέννηση συνεργάζεται με το Ε.ΠΑ.Μ. στο σχήμα «ΟΧΙ» του Δημήτρη Καζάκη. Το ποσοστό που έλαβαν ήταν 0,92% – 58.459 ψήφοι σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Οι διασπάσεις του μνημονίου
Το μεγαλύτερο πλήγμα, βέβαια για το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου ήρθε μετά το μνημόνιο, όπου μια σειρά στελεχών έφυγαν, διαγράφηκαν, αποχώρησαν ή απομακρύνθηκαν. Ας προσπαθήσουμε να καταγράψουμε όσα τουλάχιστον έχουν προχωρήσει στην ίδρυση κομμάτων, κινήσεων, και άλλων σχηματισμών:
Από το ΠΑΣΟΚ κυρίως προέρχονται και οι ιδρυτές του Πανελληνίου Άρματος Πολιτών, με πρόεδρο τον πρώην βουλευτή του Γιάννη Δημαρά. Το κόμμα ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2011 σε συνέχεια της περιφερειακής παράταξης που στις περιφερειακές εκλογές του 2010 στον Νομό Αττικής είχε έρθει τρίτη με ποσοστό 16%.Το κόμμα συνεργάστηκε με τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καμένου, εκλέγοντας δύο βουλευτές, στις εκλογές τόσο του Μαΐου όσο και του Ιουνίου του 2012.
Οι Ελεύθεροι Πολίτες προήλθαν από διάσπαση του Πανελληνίου Άρματος Πολιτών το Νοέμβριο του 2011, το οποίο βέβαια αποτελεί διάσπαση του ΠΑΣΟΚ τον Απρίλιο του 2011. Δεν κατέβηκε ποτέ σε εκλογές, αλλά ο εκ των ιδρυτών του σχήματος Βασίλης Οικονόμου εκλέχτηκε βουλευτής, για να ακολουθήσει το δικό του δρόμο και οι Ελεύθεροι Πολίτες τον Δεκέμβριο του 2012 να διακηρύξουν πως δεν υφίσταται συνεργασία με τη Δημοκρατική Αριστερά. Σήμερα Πρόεδρος του κόμματος είναι ο Μιχάλης Νικητάκης.
Το Ενωτικό Μέτωπο (Ε.Μ.) δημιουργήθηκε τον Νοέμβριο του 2011 από τον τότε ανεξάρτητο Βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας Παναγιώτη Κουρουμπλή (διαγραφέντα από το ΠΑΣΟΚ), τον καθηγητή Πολιτικής Θεωρίας Νίκο Κοτζιά, τον δικηγόρο και Περιφερειακό Σύμβουλο της Περιφέρειας Αττικής Αλέξη Μητρόπουλο και πολλά ακόμα στελέχη προερχόμενα από τους κύκλους του ΠΑΣΟΚ και της Αριστεράς. Στη συνέχεια, τα περισσότερα στελέχη της κίνησης εντάχθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Κοινωνικός Σύνδεσμος είναι ελληνική πολιτική κίνηση που ιδρύθηκε το Νοέμβριου του 2011 από τον πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιώργο Φλωρίδη. Η κίνηση δεν μετεξελίχθηκε σε κόμμα ούτε κατέβηκε στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012. Σήμερα, ο Γιώργος Φλωρίδης επανήλθε πρώτος στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.
Οι πρώην λοχαγοί του ΠΑΣΟΚ Στ. Μανίκας, Γ. Νικολάου, Μ. Σταυρακάκης και Β. Μαλέσιος διαφώνησαν εξ αρχής με το Μνημόνιο και αποχώρησαν από το ΠΑΣΟΚ δημιουργώντας τον Δεκέμβριο του 2011την κίνηση Νέα Σοσιαλδημοκρατική Συμφωνία. Η κίνηση συνεργάστηκε με τη ΔΗΜΑΡ διατηρώντας την οργανωτική της αυτονομία παρά τις επιμέρους διαφωνίες. Δεν έχει γίνει γνωστό τι θα κάνουν στις προσεχείς εκλογές – το προφίλ τους στο facebookέχει να ενημερωθεί από τον περασμένο Ιούνιο.
Η Λούκα Κατσέλη και ο Χάρης Καστανίδης ιδρύουν στις 14 Μαρτίου 2012 την Κοινωνική Συμφωνία, η οποία στις εκλογές του Μαΐου του 2012 φτάνει στο 0,96%. Στις εκλογές του Ιουνίου του ίδιου έτους δεν κατεβαίνει. Σήμερα, η Λούκα Κατσέλη έχει προσεγγίσει τον ΣΥΡΙΖΑ, ο δε Χάρης Καστανίδης το κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου.
Στην Ελιά, επίσης, εντάχθηκε και η Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα του Ανδρέα Λοβέρδου, η οποία ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου 2012 σαν Ριζοσπαστική Κίνηση Σοσιαλδημοκρατικής Συμμαχίας για να μετεξελιχθεί στο νέο κόμμα στη συνέχεια. Από τις 28 Αυγούστου 2014, όμως, ο Ανδρέας Λοβέρδος επανεντάχθηκε στην Κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, με το οποίο είναι εκ νέου υποψήφιος βουλευτής.
Από το ΠΑΣΟΚ προέρχονται και οι εκλεγμένοι με τη ΔΗΜΑΡ αλλά αναχωρήσαντες ήδη για τον ΣΥΡΙΖΑ Οδ. Βουδούρης και Π. Μουτσινάς, οι οποίοι ίδρυσαν στις 24 Απριλίου 2013 την πολιτική κίνηση «η Κοινωνία Πρώτα».
Ο πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ και πρώην γαμπρός του Ανδρέα Παπανδρέου ιδρύει την 1η Μαΐου 2013 την Ελληνική Δημοκρατική Κίνηση Πέντε Αστέρων Δραχμή, στα πρότυπα του Κινήματος Πέντε Αστέρων του Ιταλού Μπέπε Γκρίλο. Το κόμμα αντιστρατεύεται σκληρά την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ. Το κόμμα συμμετείχε για πρώτη φορά στις Ευρωεκλογές του 2014 όπου και συγκέντρωσε 8.792 ψήφους (ποσοστό 0,15%).
Ο Γ. Παναγιωτακόπουλος αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ τον Ιούνιο του 2013 κατηγορώντας την ηγεσία για δεξιά στροφή. Η κίνηση «Αριστερή Πρωτοβουλία ΠΑΣΟΚ» που ίδρυσε συσπείρωσε στελέχη και συνδικαλιστές του Κινήματος που ανήκαν στον σκληρό κομματικό μηχανισμό της Χαρ. Τρικούπη. Σήμερα, έχει δηλώσει πως συμπορεύεται με το ΚΙΔΗΣΟ.
Ο Στέφανος Τζουμάκας, επίσης επί μακρόν υπουργός των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ιδρύει το 2014 το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Κατεβαίνει στις Ευρωεκλογές του ίδιου έτους και καταλαμβάνει την 27η θέση, με 0,165.
Η Δυναμική Ελλάδα είναι ο φορέας που δημιούργησε άλλο ένα πρώην στέλεχος και υπουργός των τελευταίων Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ο Ηλίας Μόσιαλος. Η Δυναμική Ελλάδα εντάχθηκε στο εγχείρημα της Ελιάς, μαζί με την Πρωτοβουλία των 58 (Γιάννης Βούλγαρης), την Κίνηση «Μπροστά» (Παναγιώτης Βούλγαρης) από την Κίνηση ΠΟΛΙΤΕΙΑ 2012 (Γιάννης Τούντας), τους Νέους Μεταρρυθμιστές (Γιάννης Ράπτης) και την «Πρωτοβουλία Β» (Νίκος Διακουλάκης).
Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε και την Πανελλήνια Δημοκρατική Κοινωνική Κίνηση στην οποία συμμετέχουν ο πρώην πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ Σπ. Παπασπύρος και συνδικαλιστές που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ, την Κίνηση των 75 του Μ. Καρχιμάκη (ο οποίος πήγε στο ΚΙΔΗΣΟ), «Το Δίκτυο» της Άννας Διαμαντοπούλου και τη «Συνδικαλιστική ανατροπή» του Θέμη Μπαλασόπουλου.
Κι αφού συνέβησαν όλα αυτά, στις 3 Ιανουαρίου του σωτηρίου έτους 2015, ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε σε πανηγυρικό και ενθουσιώδες κλίμα την ίδρυση του νέου κόμματος Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών – ΚΙΔΗΣΟ εν συντομία -, το οποίο αναζητά κι αυτό την τύχη του στις προσεχείς εκλογές.
Σύνολο, λοιπόν, 33 κόμματα και κινήσεις οποία γεννήθηκαν από τα σπλάχνα του ΠΑΣΟΚ. Άλλα ήδη αποτελούν Ιστορία κι άλλα μόλις κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Όπως και να έχει, ο χώρος που έπαιρνε 47% στις εκλογές σήμερα είναι ιδιαίτερα ρευστός, φαίνεται συρρικνωμένος αλλά μάλλον δεν θα σταματήσει να ανασυντάσσεται, να αναδιατάσσεται και να αναζητεί ηγέτες, σχηματισμούς και ιδεολογική επικαιροποίηση. Γιατί, αν θέλει να αποκτήσει κυρίαρχη δυναμική και προοπτική διακυβέρνησης ξανά της χώρας, τότε και στα τρία αυτά ζητούμενα πρέπει να “φυσάει”.
