Κείμενο-φωτογραφία: Αντώνης Καλαθάς* (Κοινωνιολόγος)
Η Λέσβος πάλι στην επικαιρότητα για τους λάθος λόγους, κάτοικοι της Λέσβου αλλά και άνθρωποι που δεν γνωρίζουν την κατάσταση , είτε μας κουνάνε το δάκτυλο είτε μας ΄΄συμπαρίστανται΄΄..
Πολεμική τεχνική λόγου και στις δύο περιπτώσεις που όχι απλά δεν βοηθάει στην επίλυση του προβλήματος και δεν οδηγεί σε υγιείς διαλόγους αλλά βάζει περισσότερη ‘’φωτιά’’ σε έναν τόπο που τα τελευταία πέντε χρόνια ζει κάτι που δεν περίμενε, που ίσως δεν του αναλογεί και σίγουρα δεν ήξερε πως να αντιδράσει. Άλλωστε ποιος ήξερε πως να φερθεί στους απόκληρους αυτού του κόσμου που σου ζητάνε δικαιώματα και να γίνουν ορατοί, όταν ο ίδιος δεν γνώριζες καν την ύπαρξη τους; Αφού, αν δεν έχεις διαλέξει να ασχοληθείς, η κανονικότητα της καθημερινότητας και η υφιστάμενη φύση της υπάρχουσας παιδείας δεν σε βοηθάει.
Αυτές τις ημέρες λοιπόν προσπαθώ να βάλω σε μια σειρά την σκέψη μου και προσπαθώ πολύ. Αν θέλεις να έχεις μια σοβαρή στάση στον δημόσιο διάλογο, ούτε (μόνο) η επίκληση στο συναίσθημα και στην ανθρωπιά θα βοηθήσει άλλα ούτε φυσικά και οι facebooκαυγάδες μοιράζοντας ταμπέλες για ΄΄φασίστες΄΄, ΄΄αναρχοάπλυτους΄΄ , ‘’πληρωμένους αλληλέγγυους’’ ΄΄Μκεάδες΄΄ και άλλα πολλά όμορφα. Πρέπει να βρεις το κεντρικό ζήτημα, να το σκεφτείς έξω από τις προσωπικές σου προκαταλήψεις και να βάλεις αντικειμενικά(αν αυτό μπορεί να υπάρξει) κάτω τα δεδομένα.
Τι είχαμε και έχουμε λοιπόν στην Λέσβο: Ανθρωπιστική κρίση.
Τι κάναμε και κάνουμε σωστά: Λίγα πράγματα.
Να μιλήσουμε ειλικρινά;Να πλησιάσουμε έστω τις πληγές που πονάνε;
Το 2015 οι σφαγές στην Συρία φέρνουν ένα κύμα προσφύγων στον Ελλαδικό χώρο, σύμφωνα με τα τότε επίσημα στοιχεία περνάνε μέσα σε λίγους μήνες ένα εκατομμύριο άνθρωποι από την Ελλάδα για την Ευρώπη των ονείρων. Να το ξαναπώ; ΠΕΡΝΑΝΕ ΕΝΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟΙ! Η Λέσβος από τον Αύγουστο του ’15 φωνάζει: “είμαστε μόνοι μας, δεν έχουμε κανέναν”, και σωστά! ’’ΜΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΜΚΟ;;’’, ‘’ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ’’; ’’ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ’’; ακούγεται όλο και περισσότερο..
Ακόμα θυμάμαι εικόνες να πηγαίνεις περίπατο στην προκυμαία Μυτιλήνης και παντού να είναι άνθρωποι που απεγνωσμένα ζητάνε καθοδήγηση και συμβουλές για το που να κοιμηθούν. Λίγο αργότερα θυμάμαι τη Μόρια να λειτουργεί ως αφαίμαξη χρημάτων, με επαγγελματίες πωλητές να είναι εντός της και να έχουν στήσει μαγαζάκια με σκηνές, ρούχα, φαγητά και άλλα πολλά σε τιμές Ελβετίας.. Φυσικά να μην παραβλέψω πως όλο αυτό το διάστημα του καλοκαιριού πολλοί αλληλέγγυοι ερχόταν κατευθείαν από την δουλειά για να βοηθήσουν είτε στις βάρκες είτε στο camp, είτε πολλοί μάλιστα ξενυχτούσαν και πηγαίναν απευθείας δουλειά, άλλοι αφήσανε την ξεκούραση τους και τις διακοπές και άλλοι γύρισαν εσπευσμένα πίσω στην Μυτιλήνη για να δούνε τι μπορούνε να κάνουν. Γίνανε έκτακτες συνελεύσεις και μεγάλες κουβέντες για το ποια πρέπει να είναι η στάση και οι επόμενες κινήσεις, οι ντόπιοι,οι φοιτητές οι εργαζόμενοι, οι πολιτικές ομάδες πέξανε καταλυτικό ρόλο ώστε το νησί το καλοκαίρι του 15’ να αντέξει. Έτσι βλέπουμε προς τα τέλη καλοκαιριού και πολλοί αλληλέγγυοι να έρχονται από το εξωτερικό όπως ήρθαν και οι ΜΚΟ, αρχικά με μικρή συμμετοχή/συνεννόηση του κεντρικού κράτους αλλά σε συνεννόηση με τον δήμο. Έρχονται στο νησί και έρχονται εντυπωσιακά, είτε το θέλουμε είτε όχι βάζουν σε τάξη το χάος, βοηθάνε στο ΚΥΤ με δικές τους σκηνές και τουαλέτες, αφού μια από τις μεγαλύτερες ιατρικές οργανώσεις αναλαμβάνει ύδρευση, στέγαση, εγκαταστάσεις υγιεινής. Όλα σε συνεργασία με τους ντόπιους επιχειρηματίες και όλα χωρίς παζάρια..
Οι ΜΚΟ βάζουν ομάδες διάσωσης, ομάδες παρατήρησης των ροών, ομάδες με υποθερμικές κουβέρτες για πρώτες βοήθειες όταν βγαίνουν οι βάρκες, δεν ενοχλούν μάλιστα και όσους είναι εκεί μαζί τους εκεί για να πάρουνε τα ξύλα της βάρκας(από την βάση) και την μηχανή… Βάζουν λεωφορεία να μεταφέρουν κόσμο από την Συκαμνιά προς την πόλη για να σταματήσουν οι εικόνες ανθρώπων να περπατάνε στην μέση του δρόμου. Στήνουν προσωρινές δομές δίνοντας στέγη μιας ημέρας και αναλυτικά φυλλάδια και οδηγίες για τα επόμενα βήματα. Αντικαθιστούν την οργανωμένη Πολιτεία και την Ευρωπαική Ένωση και μας συμφέρει, δεν ξοδεύουμε, δημιουργούν συνεχείς θέσεις εργασίες με μισθούς πάνω από τον βασικό και το σημαντικότερο; Όποτε θέλουμε τους κατηγορούμε κιόλας. Μιλάμε για την εποχή όπου οι περισσότεροι άνθρωποι παρέμεναν στην Λέσβο 2 με 4 ημέρες και παίρνανε το πλοίο της γραμμής για Αθήνα, αυτή είναι η πραγματικότητα είτε θέλουμε είτε όχι. Αν κάποιος καταλαβαίνει από το παραπάνω ότι αυτή είναι φιλοΜΚιακή προσέγγιση ας το ξαναδιαβάσει και ας κάνει την δική του έρευνα. Οι ΜΚΟ είναι οργανώσεις που αποτελούνται από ανθρώπους επίσης, πρέπει να πετύχουν στόχους, να δείξουν έργο και φυσικά γίνανε και λάθη στον βωμό του Προσφυγικού, σίγουρα κάποιοι επαγγελματίες μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν την προσφυγική κρίση αλλά μάντεψε ποιος το επέτρεψε..
Χωρίς να κουράζω άλλο, ήρθε η συμφωνία τον Μάρτιο του ΄16, μειώθηκε ο αριθμός των ΜΚΟ, υπήρξε κάποιος στοιχειώδης έλεγχος. Το ΚΥΤ μεγάλωνε ώστε να τηρήσει την συμφωνία και γινόταν ακόμα πιο ακατάλληλο, οργανώσεις ανέλαβαν πλέον την στέγαση μικρού αριθμού εντός του νησιού μας και γενικά η κατάσταση είχε εξομαλυνθεί με την επίσης μεγάλη προσπάθεια των εργαζομένων στο ΚΥΤ αλλά και την συνεργασία με τοπικούς φορείς. Φυσικά αυτό σήμαινε ότι μερικοί χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια δεν μπόρεσαν ποτέ να ξεφύγουν από την Τουρκία είτε χειρότερα από την θανάτωση στην Συρία αλλά αυτό δεν είναι για το εν λόγω κείμενο και φυσικά επιφέρει την ανάγκη μιας τεράστιας ανάλυσης.
Όλο αυτό το διάστημα λοιπόν οι συνθήκες ΠΟΤΕ δεν ήταν καλές, άνθρωποι συνέχιζαν να μην έχουν ουσιαστική βοήθεια και να πεθαίνουν από ατυχήματα, ναυάγια, κρύο κλπ. Το ΚΥΤ της Μόριας ακόμη είχε πολλές σκηνές και αργότερα αρκετά κοντέινερ. Η παραπληροφόρηση φυσικά συνέχιζε να παίζει κεντρικό ρόλο στον δημόσιο λόγο της Λέσβου αλλά και της χώρας, δήθεν οι αιτούντες άσυλο παίρνουν 1000 ευρώ τον μήνα, αυτοί οι ‘’ξεπουλημένοι’’ αλληλέγγυοι 90 ευρώ μεροκάματο από ξένα κέντρα και όι άλλοι των ΜΚΟ 3 με 4 χιλιάρικα. Όποιος στοιχειωδώς ασχολήθηκε με την δομή του Προσφυγικού στην χώρα γνωρίζει ότι όλα αυτά είναι αναληθή και είναι αναληθή και με επίσημα στοιχεία, όποιος θέλει ας ρωτήσει το ΙΚΑ και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ.. Αν θυμάμαι καλά ένας αιτών άσυλο δικαιούται από 90 μέχρι 150 ευρώ τον μήνα αφού γίνει η καταγραφή του και οι εργαζόμενοι στις ΜΚΟ αμείβονται συνήθως(εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις) από 600 μέχρι 1100 ευρώ και εννοώ μέσα σε αυτούς και εργαζόμενους με ανάλογα πτυχία και εμπειρία, όσο για τους αλληλέγγυους εθελοντές που γνώρισα εγώ, δεν πληρωνόταν και μάλιστα πάλευαν πολύ για να ανταπεξέλθουν. Ζώντας όμως στον Ελλαδικό χώρο με τα ήδη υπάρχοντα κοινωνικά ζητήματα αλλά και με την αδήλωτη και κακοπληρωμένη εργασία μας ενοχλούσε που βοηθάνε τους ‘’ξένους’’ οι αλληλέγγυοι, και η αξιοπρεπής μισθοδοσία των εργαζομένων ένας λόγος να μισήσουμε τις ΜΚΟ.
Πηγαίνοντας από τον δεύτερο μέχρι και σήμερα στον πέμπτο χρόνο της ανθρωπιστικής κρίσης, η φύση της προσφυγικής ροής άλλαξε αρκετά, με πληθυσμούς να έρχονται από Αφρική, Πακιστάν, Αφγανιστάν κ.α. Εκεί αρχίζουμε πλέον να στοχοποιούμε τον πληθυσμό αυτόν, μπορεί στην Αφρική το Κονγκό να είναι πρώτο παγκοσμίως σε βιασμούς αλλά όλες αυτές οι Μαύρες τι δουλειά έχουν να φύγουν από την χώρα τους; Μπορεί στο Αφγανιστάν μετά την εισβολή των ΗΠΑ να έχει διαλυθεί η συνοχή της κοινωνίας και η ποιότητα ζωής αλλά δεν είναι δικό μας πρόβλημα, μπορεί στο Πακιστάν να ζούνε κάτω από το όριο της φτώχειας αλλά έχουμε γεμίσει, έχουμε τον Πακιστανό μας για το χωράφι, δεν θέλουμε άλλον ρε παιδί μου. Δεν λέω πως μόνο η Ελλάδα πρέπει να είναι ο σωστός του πλανήτη, ούτε πως πρέπει να δίνει το παράδειγμα, όμως αφού παίζουμε τον ρόλο μας σε αυτό το παγκόσμιο παιχνίδι και το δεχόμαστε, μάλλον αυτή είναι και μια από τις υποχρεώσεις μας. Αφού οι Αμερικάνοι με τις βάσεις μας σκοτώνουν λαούς, αφού η Ευρώπη μας δεν πολυνοιάζεται και ας είμαστε οικονομικά και κοινωνικά εξαντλημένοι ας στοχοποιήσουμε το θύμα των παγκόσμιων εξελίξεων που είναι και στα μέτρα μας. Η χρονική συγκυρία βέβαια βοήθησε στην υπερβολή και στοχοποίηση αφού είχε προηγηθεί η γιγάντωση του ναζιστικού μορφώματος της Χ.Α , με πογκρόμ και δολοφονίες κατά των μεταναστών και την δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Υπήρχε ήδη ένα κλίμα που στην Μυτιλήνη ως μια από τις μεγαλύτερες πόλεις με αντιφασιστικό φρόνημα δεν ήρθε αμέσως αλλά κατάφερε να έρθει και να διαβρώσει την πραγματικότητα.
Για να προλάβω τώρα μερικούς, αν χρειαστεί και εάν μπορώ θα τους πάρω σπίτι μου και θα κάνω και άλλα πολλά όχι μόνο για αυτούς αλλά και κάθε Έλληνα που θα είχε πρόβλημα.. Να κάνεις το αυτονόητο εφόσον μπορείς είναι απλά κανονικότητα. Τώρα λοιπόν για πολλούς συμπολίτες αλλά και συγκατοίκους στον Ελλαδικό χώρο που έχουν κουραστεί θα πω ότι και αυτοί έχουν δίκιο.
Εξηγούμαι γρήγορα γρήγορα, η οργανωμένη πολιτεία(και δεν μιλάω για κόμματα αλλά για το συνολικότερο σύστημα λειτουργίας) μέχρι και σήμερα δεν ενημερώνει την τοπική κοινωνία σωστά και συνολικά ούτε στην Λέσβο ούτε σε άλλα μέρη, πολλές φορές γίνονται πράγματα εν κρυπτώ με φόβο τις αντιδράσεις. Οι υπηρεσίες ασύλου, τα Camps, τα προγράμματα στέγασης ενηλίκων και ανηλίκων αιτούντων άσυλο είναι πλέον σε όλη την χώρα, είναι σε πόλεις, χωριά, συνοικίες, γειτονιές αλλά πριν ανοίξουν δεν γίνεται μια ολοκληρωμένη ενημέρωση, δεν ξέρω αν δεν γίνεται κεντρικά είτε από τους κατά τόπους υπευθύνους της δημοτικής αρχής αλλά δεν γίνεται όπως θα έπρεπε με ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για το χρονικό ορίζοντα, τον λόγο εγκατάστασης, τα θετικά και τα αρνητικά. Εννοείται πως αν επείγει η στέγαση ευάλωτων ομάδων ή υπηρεσιών πρέπει να γίνει η εγκατάσταση αλλά πρέπει να βρεθεί ένα μοντέλο ενημέρωσης, να εστιάσουμε στο πως θα μεταδώσουμε την πληροφορία σωστά. Αυτό ότι δεν γίνεται σωστά φυσικά επιφέρει φοβερή πίεση στους εργαζομένους των υπηρεσίων και των οργανώσεων που έρχονται να δικαιολογήσουν την απόφαση εγκατάστασης στο μέρος αυτό, που καθημερινά πρέπει να συζητάνε με τους κατοίκους και υπομονετικά να αποδεικνύουν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι τέρατα αλλά ένας μεγάλος κήπος με διαφορετικά λουλούδια και φυσικά πολλά έχουν αγκάθια, άλλωστε στον δικό μας κήπο δεν έχουν;
Οι τοπικές κοινωνίες βλέπουν την έλλειψη σχεδίου και ενημέρωσης, βιώνουν μια πραγματική αλλαγή του τόπου τους και δεν υπάρχει και οργανωμένο πλάνο για να τους εξηγήσει αν αυτό μπορεί να επιφέρει θετική εξέλιξη. Μπορεί κάποιος αλήθεια να υποστηρίξει πως δεν άλλαξε η Λέσβος; Και το κύριο επιχείρημα μας απέναντι στις τοπικές κοινωνίες; Μα σας δίνουν δουλειά οι ΜΚΟ! Αυτό το επιχείρημα κρύβει το τεράστιο κίνδυνο να μετατρέψεις το προσφυγικό σε εικόνα δούναι και λαβείν όπου αφού έχεις δουλειά μην μιλάς και ας μην αντιλαμβάνεσαι τις ανάγκες και τους λόγους μετανάστευσης των αιτούντων άσυλου, και ας μην έχουμε σχέδιο. Οπότε με την λογική αυτή αν η ΜΚΟ φύγει από την περιοχή και χάσουμε την συνδιαλλαγή, όλοι πρέπει να τους ξανά μισήσουμε.. Στον πέμπτο χρόνο της ανθρωπιστικής κρίσης ακόμα καταπατούνται τα δικαιώματα τους και ακόμα δεν γίνεται καν ολοκληρωμένη ένταξη, μερικά παιδιά πηγαίνουν σε σχολεία, αρκετοί αιτούντες παίρνουν ΑΦΜ και ΑΜΚΑ ώστε να μπορούν να εργαστούν(αν και τώρα φαίνεται να καταργείται και αυτό) και τρέχουν κάποια μικρά προγράμματα αλλά πλάνο ένταξης δεν υπάρχει, και πως να υπάρχει όταν όλα γίνονται πρόχειρα σε ένα ασταθές Ευρωπαικό περιβάλλον που δεν τους πολυθέλει αλλά και όταν οι πολιτικοί πρέπει να πάρουν ψήφους και χρησιμοποιούν ως όχημα το προσφυγικό.
Έτσι σε αντίθεση με πολλούς φίλους δεν πιστεύω ότι ξαφνικά όλοι οι γείτονες μου γίνανε ρατσιστές και φασίστες αλλά αυτό μπορεί να αναλυθεί μόνο στο γενικότερο πλαίσιο λειτουργίας της κοινωνίας και σε άλλους παράγοντες όπως είπα και παραπάνω, όταν εμείς οι ομοεθνείς δεν ζούμε έτσι κι’αλλιώς αρμονικά, όταν εμείς π.χ δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε για μια θέση πάρκινγκ και κάνουμε σαν πίθηκοι όταν οδηγούμε, από που θα πάρουμε τα εφόδια για να καταλάβουμε το ξένο και το διαφορετικό; Πως θα μπορέσουμε να μην βάλουμε ταμπέλα;
Πως θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι όταν ένας άνθρωπος πνίγεται στην θάλασσα αυτό δεν είναι λόγος να χαιρόμαστε;
Ότι όταν ένα ΠΑΙΔΑΚΙ χάνει την ζωή του μπορεί να μην φταίει ούτε ο οδηγός που δεν είδε μέσα στην κούτα το παιδί, αλλά ούτε το παιδί που ήρθε στην χώρα ;
Ότι στην τελική θα πρέπει να μην χαιρόμαστε γιατί έχασε την ζωή του ένα παιδί 5 χρονών που είτε κοιμόταν είτε έπαιζε με μια κούτα
Ότι θα πρέπει να μην γελάμε η να κάνουμε ΄΄like΄΄ με την είδηση ότι μια μάνα κάηκε ζωντανή την ώρα που μαγείρευε.
Να μην χαιρόμαστε έστω, γιατί το να λυπηθούμε, να καταλάβουμε, να ακούσουμε, να νοιώσουμε φαίνεται να έχει χαθεί ως στοίχημα.. Στον δικό μου τρόπο σκέψης δεν υπάρχουν δύο στρατόπεδα ούτε μια αλήθεια, άλλωστε πως γίνεται να δεχόμαστε ότι από το άσπρο μέχρι το μαύρο υπάρχουν μερικές εκατομμύρια αποχρώσεις αλλά για τα κοινωνικοπολιτικά θέματα να διαλέγουμε μόνο ένα από τα δύο χρώματα ανάλυσης; Γιατί πρέπει να δεχτώ ότι ο Κυρ Τάσος που πάντα βοηθούσε ανήμπορες οικογένειες, ασχέτου εθνικότητας, και παιδάκια Ρομά, σήμερα μου λέει ότι δεν θέλει τους μετανάστες άρα αυτό τον κάνει φασίστα και μισάνθρωπο; Γιατί να δεχτώ ότι ο Ματουράν, με καρκίνο σε όλο του το σώμα, πέρασε από το Καμερούν μέχρι την Ελλάδα τέσσερις στρατούς, μήπως καταφέρει να ζήσει, αλλά για κάποιους είναι ένας Μαύρος που ας ψόφαγε στην χώρα του; Στον δικό μου τρόπο σκέψης πρέπει να το πάρουμε από την αρχή, τι γεννά την προσφυγιά, τους πολέμους, τι σημαίνει καπιταλισμός και παγκοσμιοποίηση, τι σημαίνει made in china και made in Pakistan, να το αναλύσουμε μέχρι το σήμερα, να βρούμε τους πραγματικούς υπαίτιους που μπορεί και να μην μας αρέσουν γιατί ίσως να μας μοιάζουν .. Αν δεν θέλουμε να το κάνουμε αυτό, τουλάχιστον ας έχουμε αυτοσυγκράτηση στον δημόσιο διάλογο και στοιχειώδη σοβαρότητα.
Δεν γνωρίζω τίποτα αλλά όσα γνωρίζω τα ξανασκέφτομαι για να δω αν όντως τα γνωρίζω
