Πόσο άραγε πρέπει να κοστίζει μια ανθρώπινη ζωή? Το θέμα προέκυψε ξανά από τις πρόσφατες δηλώσεις του πολιτευτή Ευβοίας Σπύρου Πνευματικού, «..δεν χρειάζεται να γίνονται πολλές ιατρικές πράξεις σε βαριά ασθενείς, …. Ένας καρκινοπαθής τελικού σταδίου δεν θα τα καταφέρει, δεν έχει καλή πρόγνωση…Πρέπει κάποια στιγμή να τραβήξουμε μια γραμμή γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στα έξοδα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση ορισμένων ανθρώπων…»
Και τι τραγική σύμπτωση!
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν μια ακριβώς μέρα μετά την έκδοση από το 3ο τμήμα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, απόφασης επι των από 27.12.2013 προσφυγών του Ευστρατίου και Γεωργίας Βασιλέλλη κατά του Ελληνικού Κράτους, για την γνωστή (τουλάχιστον πριν 22 χρόνια !) υπόθεση της δέσμευσης από την Εθνική Τράπεζα (και μη αποδέσμευσης εγκαίρως από το Ελληνικό Κράτος) του τραπεζικού λογαριασμού της οικογένειας στον οποίο είχαν συγκεντρωθεί ιδιωτικές δωρεές, για να μεταβεί και να θεραπευθεί ο καρκινοπαθής μικρός Παναγιώτης Βασιλέλλης στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα τον θάνατο του στις 4.3.2001.
Το ΕΔΔΑ ειδικότερα από αυτή την καθυστερημένη αποδέσμευση του λογαριασμού των ιδιωτικών δωρεών, και την αδυναμία χρησιμοποίησης του για τη νοσηλεία του μικρού, δεν διαπίστωσε παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή!
Ευτυχώς όμως την ιστορία πολλές φορές την γράφουν οι μειοψηφίας όπως του Αλβανού Δικαστή PAVLI ο οποίος ειδικότερα διαλαμβάνει:
«..Η μειοψηφία δεν συμφωνεί με την πλειοψηφία ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης στην παρούσα υπόθεση. Όπως και η πλειοψηφία, θεωρεί ότι το εναγόμενο κράτος συμμορφώθηκε δεόντως με τις θετικές του υποχρεώσεις να παρέχει επαρκείς υπηρεσίες στο πλαίσιο του δημόσιου συστήματος υγείας. Θεωρεί, ωστόσο, ότι οι κατηγορηματικοί περιορισμοί που επιβλήθηκαν από την προγενέστερη νομοθεσία είχαν ως αποτέλεσμα την επιβλαβή παρέμβαση στις προσπάθειες των ίδιων των προσφευγόντων να παράσχουν στον γιο τους την καλύτερη δυνατή ιατρική περίθαλψη.
Τα μέρη δεν συμφώνησαν σχετικά με την λύση που θα μπορούσε να προσφέρει στον γιο των προσφευγόντων η πειραματική θεραπεία που προσφέρθηκε στο αμερικανικό ίδρυμα. Κατά την μειοψηφούσα άποψή, αυτό αρκεί για να τεθεί σε εφαρμογή το άρθρο 2 της Σύμβασης σε περιστάσεις όπως αυτές της παρούσας υπόθεσης. Ενώ τα κράτη δεν είναι πάντοτε σε θέση να χρηματοδοτήσουν έστω και βραχυπρόθεσμα, τις όλο και πιο εξελιγμένες και ακριβές μορφές θεραπείας που αναπτύσσει η σύγχρονη ιατρική, δεν θα πρέπει να στέκονται εμπόδιο στα άτομα και τις κοινότητες που βασίζονται στην αλληλεγγύη των συνανθρώπων τους για να σώσουν ζωές.
Το Δικαστήριο είχε ήδη αναγνωρίσει ότι το άρθρο 8 της Σύμβασης περιλαμβάνει το δικαίωμα των ατόμων που βρίσκονται σε επισφαλή κατάσταση να αναζητούν διάφορες μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης χωρίς αδικαιολόγητη παρέμβαση από το κράτος (βλ. Lacatus κατά Ελβετίας της 19.01.2021, αριθ. προσφ. 14065/15 §§ 56-60, στην οποία η πρακτική της επαιτείας στους δρόμους της Γενεύης υπόκειται σε ποινικές κυρώσεις). Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο το ίδιο σκεπτικό δεν θα έπρεπε να ισχύει, κατ’ αρχήν, σύμφωνα με το άρθρο 2, όταν ένα πρόσωπο κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του ή όταν η υγεία του απειλείται σοβαρά: σίγουρα δεν θα ανεχόμασταν έναν νόμο που απαγορεύει στους ανθρώπους να βοηθήσουν κάποιον που πνίγεται (πράγματι, η παράλειψη να το πράξει μπορεί να θεωρηθεί αδίκημα σε ορισμένες έννομες τάξεις).
Η δυνατότητα των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνδυνο να βασίζονται στην καλοσύνη των γειτόνων και των ξένων, στους κοινωνικούς δεσμούς και στην τοπική αλληλεγγύη, είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους μιας ελεύθερης κοινωνίας. Επιπλέον, υπήρχε πολύ πριν από τις κρατικές οργανώσεις. Ο πολλαπλασιασμός των εκστρατειών συμμετοχικής χρηματοδότησης, που δρομολογούνται για σκοπούς που κυμαίνονται από τους πιο αβλαβείς ή εκτιμώμενους έως τους λιγότερο δημοφιλείς στην άποψη της πλειοψηφίας, επιβεβαιώνει ότι τέτοιες πρακτικές παραμένουν σημαντικές στις σύγχρονες δημοκρατίες μας. Η εθνική νομοθεσία δεν πρέπει ούτε να εμποδίζει ούτε να απαγορεύει τέτοιες χειρονομίες αλληλεγγύης χωρίς επιτακτική αιτιολόγηση.
Αυτή η αιτιολόγηση είναι που, λείπει από τον ελληνικό νόμο του 1931, όπως ίσχυε πριν από την έκδοση των τροποποιήσεων της 2ας Μαρτίου 2001. Στην αρχική του εκδοχή, ο νόμος αυτός συνιστούσε αδίκημα για οποιοδήποτε πρόσωπο να οργανώνει εκστρατείες δωρεάς ή φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες κάθε είδους και/ή να είναι δικαιούχος τέτοιων εκστρατειών ή πρωτοβουλιών, εκτός εάν οι εκστρατείες ή οι πρωτοβουλίες αυτές είχαν ως σκοπό να ωφελήσουν συγκεκριμένα σωματεία και υπό την προϋπόθεση ότι ο Υπουργός Υγείας είχε δώσει προς τούτο την άδεια. Η εναγόμενη Κυβέρνηση δεν δίνει λεπτομέρειες για το νομοθετικό ιστορικό αυτής της κατηγορηματικής απαγόρευσης ή τους λόγους για τους οποίους τη διατήρησε ως είχε επί πολλές δεκαετίες, δηλώνοντας μόνο ότι ήταν αναγκαίο «να αποφευχθεί η εκμετάλλευση του φιλανθρωπικού αισθήματος» μέσω παραπλανητικής ή δόλιας συγκέντρωσης κεφαλαίων.
Υπό το φως των ανωτέρω, θεωρείται ότι υπήρξε αδικαιολόγητη παρέμβαση του κράτους στις προσπάθειες των προσφευγόντων στην παρούσα υπόθεση να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα που συγκέντρωσαν ιδιώτες με σκοπό να λάβουν το συντομότερο δυνατό την καλύτερη δυνατή θεραπεία για την απειλητική για τη ζωή ασθένεια του γιου τους και ότι η παρέμβαση αυτή ισοδυναμεί με παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή, όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 2 της Σύμβασης.
Η οικογένεια Βασιλέλλη με τη συνδρομή των συνηγόρων της Βασίλη Χειρδάρη και Βαγγελη Γκιγκιλινη θα ζητήσει την παραπομπή της υπόθεσής της στο Τμήμα Ευρείας Σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ώστε να δικαστεί σε δεύτερο βαθμό και να επέλθει η δικαίωση που δικαίως αναμένει.
ΥΓ. Επισημαίνουμε και τούτο έχει σημειολογικά τουλάχιστον την αξία του, ότι η ως άνω απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, εσφαλμένως αναφέρει ότι η 4689/2007 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, επιδίκασε σε βάρος του κάθε εναγόμενου (Εθνική Τράπεζα και στελέχη της) χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης το ποσό των 2.934,70 ευρώ, καθότι το ορθό σε αυτή την καταπληκτική απόφαση με εισηγητή έναν εξαίρετο νυν Αρεοπαγίτη και Πανεπιστημιακό, ήταν 2.000.000 ευρώ (δύο εκατομμύρια) σε βάρος του κάθε εναγόμενου!
(απόφαση ΕΔΔΑ Pitsiladi et Vasilellis VS Grèce της 06.06.2023 προσφ. 5049/14 και 5122/14)
