Τα Πάμφιλα κατά μία εκδοχή έλκουν το όνομά τους από την σύγχρονη της Σαπφούς, ποιήτρια Παμφίλη. Μια πιο ελεύθερη “μετάφραση” όμως της λέξης σε προϊδεάζει για τους “φίλους” που πρόκειται να συναντήσεις. Αρχικά σε υποδέχονται τα ψηλά Πυργόσπιτα στην κάτω πλευρά του χωριού, οι ωραίες πέτρινες προσόψεις των σπιτιών και οι αψίδες που θυμίζουν Ανατολή, το επιβλητικό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου με τη δωρική είσοδο και φυσικά η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας με το μαρμάρινο τέμπλο της, έργο του πατερα του Τηνιακού Γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Ωστόσο, τίποτα μα τίποτα δεν μπορούσε να μας προετοιμάσει για την τόσο θερμή φιλοξενία που ζήσαμε στο σπίτι της Βασιλικής Παπαγιάννη, της παμφλιώτισσας που στο πρόσωπό της αντικατροπτίζεται όλη η αρχοντιά του χωριού, που στέκει δίπλα στην πρωτεύουσα Μυτιλήνη αιώνες τώρα σαν τον άγρυπνο φρουρό της. Η κατά κόσμον “Θεία Μπέσυ” άνοιξε για εμάς το σπιτικό της και μας μίλησε για το “Αρχοντοχώρι” της, όπως ονομάζει τα αγαπημένα της Πάμφιλα, για τη ζωή της στο χωριό τότε και σήμερα ενώ μας ξενάγησε στο λαογραφικό μουσείο του χωριού που ιδρύθηκε το 1991, με τη δική της συμβολή και παραμένει ώς σήμερα στολίδι του χωριού, με τα “χαρίσματα” ντόπιων γυναικών. Μια πραγματική αρχόντισσα, η Θεία Μπέσυ μας υποδέχτηκε στο πανέμορφο σπιτικό της και μας φίλεψε μουσταλευριά και γλυκό του κουταλιού ενώ μας έδειξε όλα τα βραβεία που έχει πάρει για την προσφορά της στον τόπο!
” Το χωριό αυτό είναι αρχοντοχώρι. Έτσι να το βάλεις! Αγαπάει όλους τους ανθρώπους και τους ντόπιους και τους ξένους. Η Αγιά Βαρβάρα είναι ο προστάτης του. Όταν ξεκίνησαν όλα εδώ δεν υπήρχε εκκλησιά. Ξέρεις πώς έγινες; Να πήρε ο ένας ξύλα, πήρε ο άλλος ασβέστη. Το χωριό την έκανε την εκκλησιά!”, λέει με περηφάνια, η κυρία Βασιλική. Στο πανέμορφο κι ολοφώτεινο σαλόνι της όπου απλώνονται όλα τα υφαντά, έργα δικά της που έφτιαξε με τα χέρια της όλα αυτά τα χρόνια, η αρχόντισσα Θεία Μπέσυ ξετυλίγει το κουβάρι της ιστορίας της “Εδώ παντρεύτηκα, εδώ ζω όλα μου τα χρόνια. Το όνειρό μου ήταν να μεγαλώσω και να σπουδάσω αλλά δυστυχώς γεννήθηκα στην Κατοχή”.
“Με τον πόλεμο μείναμε χωρίς γράμματα. Όμως δεν το έβαλα κάτω. Αμέσως ασχολήθηκα με τα υφαντά, με πλεξίματα, με δαντέλες, και αργαλειά και με ό,τι έπιαναν τα χέρια μου! Και αφού έκανα τα δικά μου, έκανα και για τους άλλους, για τα αδέρφια μου και για τους φίλους μου. Μετά μπήκα και στο Σύλλογο και εκεί όπως λένε… έβγαλα το άχτι μου! Όλα τα μοτίβα που βλέπεις, τα υφαντά αυτά που είναι από τον αργαλειό είναι παραδοσιακά μοτίβα εδώ της Λέσβου. Αυτό το διάστημα ξέρω ότι σε χωριά της Λέσβου ασχολούνται περισσότερο οι γυναίκες με τον αργαλειό”.
Η Βασιλική Παπαγιάννη εκτός από τα παραδοσιακά λεσβιακά μοτίβα που πλέκει στα υφαντά της γνωρίζει από μνήμης πολλά παραδοσιακά τραγούδια του τόπου γι αυτό και φέτος θα είναι εκείνη που θα ανοίξει τον Κλήδονα που θα ξεκινήσει από το σπίτι της με τα πλούσια κεράσματά της. Μέχρι τότε όμως, κι αφού απολαύσαμε μια πεντανόστιμη μουσταλευριά η θεία Μπέσυ μας χάρισε ένα από τα “νυφικάτα” τραγούδια της Λέσβου που τραγουδούν στους γάμους!
https://www.facebook.com/politika.lesvos/videos/431246127627840/
Ο σύλλογος
Ο σύλλογος που ιδρύθηκε το 1991 έχει σήμερα 70 μέλη, ενώ στο παρελθόν όπως μας λέει η κυρία Βασιλική ήταν από τους πιο ενεργούς γυναικείους συλλόγους του νησιού! “Ήμουν πρόεδρος και αντιπρόεδρος του συλλόγου για χρόνια. Ήταν ωραία, είχα κι εγώ μια δουλειά κι έτσι τα χρόνια δεν πήγαν χαμένα. Μπορούσα να κάνω τα πάντα, είχα τη δυνατότητα και τα έκανα! Οι γυναίκες μπορούν να κάνουν τα πάντα! Έτσι κι έγινε αυτό το σπίτι, το λαογραφικό Μουσείο που έχει μέσα θησαυρούς. Υφαντά, παλιά έπιπλα, μαγειρικά σκεύη, σπάνια κομμάτια της ζωής αυτού του τόπου μαζεμένα με φροντίδα από τις γυναίκες. Σε σε αυτό το σπίτι έρχονται γυναίκες για να δουν πως τα κάνανε παλιά τα υφαντά, έρχονται νέες γυναίκες για να μάθουν την τεχνική, για να δουν τον αργαλειό. Λίγα χρόνια αργότερα στις αρχές δεκαετίας του 90, όταν πήραμε λίγο τα πάνω μας, γιατί αυτά τα πράγματα χρειάζονται και χρήματα ξεκινήσαμε τα ταξίδια. Κάναμε τις βόλτες μας, πίναμε τα τσάγια μας και βλέπαμε τι συνέβαινε γύρω μας. Οι κοπέλες όλες ήθελαν να ταξιδέψουν έξω από το χωριό. Μαζευόμασταν λοιπόν και πήγαμε σε όλη την Ελλάδα και στην Τουρκία. Να ξέρεις ότι οι κοπέλες αυτά επιθυμούν, τα ταξίδια και αυτά επιδιώκουν ακόμα και σήμερα. Αν ανταμώναμε με άλλους συλλόγους περνούσαμε ακόμη πιο ωραία, πηγαίναμε σε κέντρα διασκεδάζαμε…Όταν θέλουν οι γυναίκες χαλούν τον κόσμο!”
Η ζωή στη Μυτιλήνη και το παράπονο
“Οι γυναίκες στη Μυτιλήνη ανέκαθεν συνόδευαν τους συζύγους τους στην βραδινή έξοδο από την Κυριακή ακόμα που είναι η πρώτη μέρα της εβδομάδας και καθημερινά οι γυναίκες έβγαιναν έξω. Τώρα τελευταία βγαίνουν ακόμη περισσότερο μοναχές τους. Κάνουν μία παρέα τέσσερις -πέντε και περνούν ωραία όπως στις εκδρομές. Πάνε πέρασαν τώρα τα παλιά. Συγχρονίστηκε ο κόσμος. Τώρα όλα τα κορίτσια έχουν πάει όλα στην Αθήνα και σπουδάζουν. Χαίρομαι όμως που βλέπω στην τηλεόραση και μιλάνε όλοι οι κοπελίτσες οι μικρές…Είχα ένα πατέρα πολύ σύγχρονο. Ήταν στην Αμερική και ήρθε. Με έλεγε: Θέλω να σε σπουδάσω να σε κάνω δικηγόρο! Επειδή άκουγε την ευχέρεια του λόγου που είχα, μιλούσα και εγώ πολύ, αλλά ήμουν τριών χρόνων- τεσσάρων στην Κατοχή. Ο μόνος που σπούδασε ήταν ο μικρότερος ο γιος που μεγάλωσε, πήγε στο σχολείο πέρασε στο Πανεπιστήμιο και έγινε στο δικαστήριο εδώ της Μυτιλήνης πολύ μεγάλο πρόσωπο. Εγώ με την αδερφή μου δεν σπουδάσαμε είχαμε όμως μία καλή ζωή”.
Γιατί λέγω… Τι κρίμα! Τι αδικία ήταν αυτή! Να πέσουμε μέσα στον πόλεμο και να μην μάθω γράμματα! Αυτό είναι το παράπονό μου! Τώρα χαίρομαι γιατί βλέπω τη διαφορά που έχουν τα παιδιά σήμερα που σπουδάζουν.Ξέρεις τι είναι να δίψας και να θέλεις να μάθεις και να μην μπορείς;
Συμβουλές για μια καλή συμβίωση
“Άκουσε να δεις κοπέλα μου”, μου λέει τρυφερά η Θεία Μπεσυ. “Τη ζωή για να την ζήσεις πρέπει να ξέρεις πώς να την ζήσεις. Μη νομίζεις ότι όλα είναι ρόδινα και ωραία. Δεν είναι. Εσύ θα τα πας να γίνουν. Με το λογικό σου. Σου το λέω εγώ που πήρα έναν άνθρωπο δύσκολο. Όμως τα έκανα όλα στην εντέλεια! Καλούσα τον κόσμο, είχαμε τα σπίτια μας ανοιχτά, κάναμε τα τραπέζια μας. Αυτός δεν ήταν τόσο ανοιχτός σαν εμένα και δεν είχε και πολλές γνώσεις. Όμως είχε μία καλή θέση, ήταν τίμιος άνθρωπος, σοβαρός και τον υπολόγιζαν. Είχε τα υπέρ και τα κατά για να λέμε την αλήθεια. Τον άντρα μου ήθελα πάντα να τον έχω αψηλά ακόμη και αν ήθελα κάτι από αυτόν ο τρόπος για να το κατακτήσω για να το πάρω, δεν ήταν με το να τον μειώνω! Όχι. Και έτσι τον είχα αψηλά μέχρι που πέθανε, με τις γραβάτες του, με τα δερμάτινα του και με τα όλα του. Και στην Τουρκία που πήγα, δεν πήγα να πάρω ένα δικό μου πράγμα. Πήγα και του πήρα το καλύτερο δερμάτινο . Έτσι κατάφερα και είχα τον άνθρωπό μου ψηλά ώστε κανένας να μην μπορεί να πει ούτε “και” . Για τις νεότερες γυναίκες, θα πω ότι ο γάμος χρειάζεται λίγη πολιτική. Παίρνοντας έναν άνθρωπο, θα δεις τις αδυναμίες του. Και μία θα πηγαίνεις μία θα έρχεσαι, μέχρι να του δώσεις να καταλάβει πως αυτό είναι το σωστό. Μία πολιτική χρειάζεται και άμα τον κερδίσεις θα τον βάλεις στην τσέπη και από κει και πέρα τίποτα άλλο δεν χρειάζεται!
Τα ανήψια
“Δεν έκανα παιδιά για τον άλφα ή βήτα λόγο.Ούτε και στο γιατρό πήγα ποτέ. Αλλά οι καλοσύνες μου και οι ελεημοσύνες μου αν θες, μου έφεραν το καλύτερο δώρο! Όλα αυτά που έκανα μου έφεραν τύχη. Με φέρανε λοιπόν τέσσερα ανιψιά που δεν έχουν τόπο να με βάλουν! Βρε παιδί μου να μην προλαβαίνω να πω ότι θέλω. να θέλω ας πούμε μία τσάντα και έρχεται αμέσως έτοιμη! “Μην πάρεις παπούτσια Θεία θα τα πάρω εγώ!Είμαι τυχερή που ‘χω τα ανήψια μου!”…
