Ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν δίνει τα αντικλείδια της τουρκικής κυβέρνησης στον Αχμέτ Νταβούτογλου, αλλά κρατάει ο ίδιος τα κλειδιά. Διότι η «εποχή Νταβούτογλου» είναι η μεταβατική περίοδος προς την προεδρική δημοκρατία.
Ο Νταβούτογλου και ο Ερντογάν δείχνουν διαφορετικοί: χαμηλών τόνων ο νέος πρωθυπουργός, σε αντίθεση με τον νέο πρόεδρο, που χαρακτηρίζεται για το πάθος του. Όμως οι δύο πολιτικοί έχουν κοινό παρονομαστή: την επιθυμία να αποκαταστήσουν την διεθνή αίγλη της Τουρκίας.
Ο ακαδημαϊκός και θεωρητικός, που επί σειρά ετών ήταν παρασκηνιακός σύμβουλος τουρκικών κυβερνήσεων οφείλει την ανέλιξή του στην πολιτική σκηνή στον άνθρωπο που έβγαλε τους ισλαμιστές από την παρανομία και άλλαξε ριζικά την πολιτική ατζέντα στη γείτονα.
Ο 55χρονος σουνίτης προσφέρει «μία πολύ ενδιαφέρουσα σύνθεση ιδεολογίας και ρεαλισμού. Και ο ιδεαλισμός του δεν σημαίνει μόνον ισλαμισμός, αλλά κάτι περισσότερο», λέει ο Σαμπάν Καρντάς του think-tankORSAM, που εδρεύει στην Άγκυρα. Ο Νταβούτογλου συνέβαλε καθοριστικά στην πολιτική παντοδυναμία του ισλαμικού κόμματος ΑΚ, του Ερντογάν, προσφέροντας το ιδεολογικό υπόβαθρο, που αποτελείται από εθνικισμό, ισλαμισμό και μία ιδεολογική προσέγγιση της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής, σύμφωνα με τον Σαμπάν Καρντάς, με στόχο «την ανοικοδόμηση της τουρκικής και οθωμανικής ταυτότητας». Είναι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο έχτισε ο Ερντογάν την εντυπωσιακή πολιτική πορεία του.
Τον Μάρτιο, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στην Τουρκία, ο Ερντογάν επρόκειτο να μιλήσει στο συντηρητικό ακροατήριο της πόλης Κόνια (Ικόνιο). Αλλάέπαθεαφωνία. ΤοναντικατέστησεωςομιλητήςοΝταβούτογλου. Κάτι που δεν ήταν τυχαίο.
«Αν ενωθούμε όλοι και το έθνος συνταχθεί μαζί μας, κανένας δεν θα μπορέσει να σταματήσει την προέλασή μας. Δεν θα είναι σε θέση να μας σταματήσουν. Με την βοήθεια του Αλλάχ δεν θα μπορέσουν να υποστείλουν την κόκκινη σημαία», είπε ο Νταβούτογλου στην ομιλία αυτή, προκαλώντας ενθουσιασμό στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί.
Του έχουν αποδώσει την πατρότητα του όρου «νέο-οθωμανισμός». Ο ίδιος τον αρνείται. Όταν έγινε υπουργός Εξωτερικών, το 2009, διακήρυξε την πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες». Όμως η αραβική άνοιξη και οι πόλεμοι στο Ιράκ και τη Συρία υποχρέωσαν την Άγκυρα να πάρει θέση σε μία σειρά προβλημάτων: Υποστήριξε την σουνιτική Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο, με συνέπεια σήμερα η Τουρκία να μην έχει ομαλές διπλωματικές σχέσεις με την Αίγυπτο. Τάχθηκε υπέρ της ανατροπής του Σύρου προέδρου, Άσαντ, με συνέπεια σήμερα να επιρρίπτονται ευθύνες στην Τουρκία γιατί επέτρεψε την ενίσχυση των ανταρτικών οργανώσεων από τις οποίες προήλθαν οι τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους» και στο Παλαιστινιακό, πήρε θέση υπέρ της Χαμάς.
«Διεθνώς γίνεται αντιληπτό ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική έχει αποτύχει. Ο Νταβούτογλου δεν είναι πλέον ο μετριοπαθής πολιτικός των μηδενικών προβλημάτων », δηλώνει ευρωπαίος διπλωμάτης στην Άγκυρα.
Όμως οι Ευρωπαίοι είναι δύσκολο να παραδεχθούν δημοσίως ότι ο ήπιος Τούρκος υπουργός Εξωτερικών που γνώρισαν, απευθύνεται πλέον στον σκληρό πυρήνα του τουρκικού εκλογικού σώματος. Τον επόμενο Ιούνιο θα γίνουν κοινοβουλευτικές εκλογές στην Τουρκία και στόχος του Ερντογάν (και του Νταβούτογλου) είναι η περαιτέρω ενίσχυση του κυβερνώντος κόμματος ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε συνταγματική μεταρρύθμιση και στην ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου (Ερντογάν).
Ο Νταβούτογλου αναλαμβάνει να οδηγήσει την Τουρκία στη μετάβασή της προς ένα σύστημα προεδρικής δημοκρατίας, εξασφαλίζοντας στον Ερντογάν μια νέα περίοδο απόλυτης κυριαρχίας. Για να το επιτύχει αυτό χρειάζεται την στήριξη των Κούρδων του Οτσαλάν. Κι αυτό είναι ένα από τα πιο δύσκολα στοιχήματα της νέας κυβέρνησης. Ο «τρομοκράτης» Οτσαλάν, από το κελί του, θα συνομιλεί με την τουρκική ηγεσία, για να χαραχθεί (από κοινού;) ο οδικός χάρτης του νέο-οθωμανισμού.
Ο θεωρητικός την πολιτικής αυτής βρίσκεται ήδη στο πρωθυπουργικό μέγαρο. Ο μηχανοδηγός του «τουρκικού εξπρές» μετακόμισε στο προεδρικό μέγαρο. Ο «σουλτάνος» Ερντογάν εξακολουθεί να έχει τα κλειδιά στα χέρια του, εξάλλου ποτέ δεν του τα ζήτησε ο Νταβούτογλου. Δεν τα χρειάζεται, διότι ως ο ιθύνων νους από το παρασκήνιο γνωρίζει «τα καλούπια» των κλειδιών. Λίγη σημασία έχει ποιος φωτογραφίζεται ως κλειδοκράτορας.
