«Σάλια Μπάλια», λαική έκφραση της Λέσβου που χρησιμοποιείται μεταφορικά για την προχειρότητα ή τη γρήγορη ανάμιξη παράταιρων συστατικών, αλλά κι ένας εξ ανατολής λαϊκός μύθος –«αδύνατον να δέσεις με το σάλιο σου μια μπάλα από άχυρο»- που διακηρύττει περίτρανα τη ματαιότητα της ύπαρξης.
Η ζωντανή ζωγραφική της γλώσσας που φανερώνει την προϊστορία της μέσα από τέτοιες μεταφορικές εκφράσεις- οι οποίες αφομοιώνουν ακόμη και τα νεύματα καθώς το “σάλια μπάλια” ειπωμένο στην αγορά της Ερμού συνοδεύεται πάντα και με μια συγκεκριμένη κίνηση του του χεριού-, συνέλαβε το «ότι να ναι» της εποχής που εμπεριέχει όμως όχι μόνο μια παραίτηση, όπως το χιλιοειπωμένο εφηβικό σχήμα, αλλά και έναν καημό. Αυτός ο καημός που υποδηλώνεται, ο άλλοτε ελαφρύς, ή ο νωχελικός, αργός καημός της Μυτιλήνης, μαζί με την μίξη των ήχων και των εμπειριών κάθε μέλους της, δεμένος και με τον εξ Ανατολής μύθο που κουβαλά η φράση, έμελλε να γίνει και το όνομα της μπάντας μας. Θα τρομάζει ο Γιώργος Γέργος με την κτητικότητα του «μας» αλλά οι Μυτιληνιοί «SaliaBaliaBand» έχουν καταφέρει όσο κανείς άλλος να απογειώσουν τον πηγαίο ήχο της Λέσβου σε ένα ηλεκτρικό πάρτι κατά το οποίο, για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη έκφραση μας βοηθά για να «χρυσώνουμε το χάπι»⋅ Ή όπως μου λέει ο Γιώργος στη μεγάλη κουβέντα μας- που ξεκίνησε με αφορμή την πρόσφατη μουσική παράσταση των SaliaBalia στο θέατρο του ΦΟΜ,- «να δίνουμε μια κουταλίτσα ζάχαρη, όπως η ηρωίδα της Ζυράννας Ζατέλη στην “Περσινή αρραβωνιαστικιά”», αντίδοτο στο συλλογικό μας πένθος ή ως μια μουσική κλωτσιά απέναντι στη ματαιότητα που μας βοηθά να τη μεθάμε λίγο και κάνουμε μπαλίτσες από άχυρο.
Ως εκ τούτου οι Σάλια Μπάλια, οι δικοί μας Σάλια Μπάλια μιλούν στις καρδιές μας, ντόπιων και μέτοικων αλλά και όσων εκτός νησιού συντονίζονται με αυτή την όμορφη «τυραννίδα», «αυτήν την αέναη ερώτηση που πρέπει να έχεις μέσα σου αν είσαι ερωτευμένος με τα πράγματα» και στην οποία βουτούν κάθε φορά που μπαίνουν για πρόβα. «Αν δεν υπάρχει έρωτας δεν υπάρχει Εκπαίδευση, έλεγε ο Καστοριάδης. Συγκοινωνούντα δοχεία είναι, είτε σε μία τάξη είτε σε μία σκηνή οφείλεις να γοητεύσεις και να γοητευτείς. Και ο έρωτας, ετυμολογικά να το πάρουμε, έχει να κάνει με την ερώτηση. Έτσι και στη σκηνή πρέπει η μουσική να σου δημιουργεί ερωτήματα. Αν πάψει η ερώτηση παύει και ο έρωτας », μου λέει ο Γιώργος εκπαιδευτικός στο επάγγελμα και η φωνή των “SaliaBalia” που ήρθε για πρώτη φορά στη Λέσβο το 2011. «Τον πρώτο χρόνο που ήρθα μόλις στάνταρα τα εργασιακά μου, άρχισα να χαρτογραφώ το νησί καθώς ήταν πρωταρχική ανάγκη για μένα να παίξω μουσική. Έτσι κάναμε αρχικά ένα ντουέτο με τον μουσικό Ηλία Φίλο, μεταπτυχιακό φοιτητή τότε, στον πάντα όμορφο χώρο του Εν Τεχνών. μετά από ένα χρόνο έγινε το «προξενιό» με τα παιδιά τα οποία μόλις είχαν χωρίσει τους δρόμους τους με τους «GroupTherapy». Έτσι δημιουργήθηκαν τότε οι “SaliaBalia” (με τον Γιάννη Ζούπη στο ακορντεόν), μέσα από τις προσωπικές αναζητήσεις του κάθε μέλους της που «έδεσαν» αρμονικά σε έναν ήχο ο οποίος διαμορφώθηκε σταδιακά και μέσα και από τις επιρροές του ίδιου του νησιού.
«Όταν έχεις ανοιχτά τα αυτιά σου καταλαβαίνεις ότι μέσα σε αυτό το συνονθύλευμα των μουσικών υπάρχουν τα πάντα.Καμιά μουσική ποτέ δεν κρύβεται. Επειδή γεωγραφικά μένουμε σε αυτόν τόπο που έχει βγάλει σπουδαίες μουσικές, κάποια στιγμή αν σε ενδιαφέρει η μουσική προσανατολίζεσαι κι εκεί για να δεις τι γέννησε το χώμα που πατάς. Τι υπάρχει τώρα, τι υπήρξε, τι έπαιζαν οι άνθρωποι πριν από χρόνια. Έτσι κι εδώ είχα ανοιχτά τα αυτιά μου, γνώρισα πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους. Γιατί το νησί εκτός από τη μουσική παράδοση έχει κι ένα μουσικό παρόν αξιολογότατο . Δηλαδή από την πρώτη χρονιά που ήμουν το κατάλαβα αυτό, ήταν η χρονιά που είχε ανοίξει το Κέντρο Σπουδών Ανατολικής Μουσικής (ΚΕΣΑΜ)στο Αναγνωστήριο Αγιάσου με τον Νίκο Ανδρίκο, πήγα να δω ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που ήρθε εδώ, ποιο ήταν το ταξίδι του στη μουσική, ποιες ήταν αναζητήσεις του, τι ήθελε να κοινωνήσει».
Ο ήχος τους, ένα κράμα παραδοσιακού και ηλεκτρικού ήχου με στοιχεία καμπαρέ πανκ αναμειγμένο με τις κυρίως ροκ καταβολές των μελών που δένουν αρμονικά χωρίς να υπηρετούν κάποιο γνωστό εμπορικό δρόμο- που είναι τελευταία της μόδας- αλλά έξυπνα αποφεύγουν την μπανανόφλουδα του «ριμέικ» βάζοντας ψηλά το θέμα της «έκπληξης».
«Η δική μας περίπτωση θεωρώ πως είναι ιδιάζουσα γιατί κανένας από εμάς δεν έχει καταβολές παραδοσιακές, ούτε τα όργανα είναι τέτοια. Οπότε ήταν για όλους μια έκπληξη, ένα αχαρτογράφητο πεδίο. Θεωρώ ότι διαπραγματευτήκαμε αυτό το υλικό και με ένα θράσος το επεξεργαστήκαμε, το «κανιβαλίσαμε» ίσως μερικές φορές και μέσω αυτού γνωριστήκαμε κιόλας. Δεν μας ενδιέφερε να μαϊμουδίσουμε , δεν είχαμε έναν άξονα να πατάμε, ο καθένας έφερνε του ήχους που είχε ακούσει. Εκεί λοιπόν έγινε ένα περίεργο κοκτέιλ που δεν είχε να κάνει μόνο με τη μουσική αλλά με την ίδια τη ζωή. Εξάλλου, στο άγνωστο που μας προκαλεί δέος κάποιοι συστέλλονται κια κάποιοι διαστέλλονται. Σε πείσμα των καιρών εμάς μας γοήτευσε αυτό κι έτσι αρχίσαμε να εκπλήσσουμε ο ένας τον άλλο και μετά να κοινωνούμε τις εκπλήξεις αυτές με σκοπό την συγκίνηση. Με την έννοια αυτή,προκαλούμε τον θεατή να συν-κινηθεί, να κινήσει για κάτι καινούριο και αυτή είναι η λέξη “κλειδί” για εμάς, η συγκίνηση».
Πράγματι, η συγκίνηση ήταν αρκετή στην μουσική παράσταση των Αλέξανδρου Σπάθη (ηλεκτρικό μπάσο), Γιάννη Κουτζαμάνη (κρουστά), Μαρίζας Βαμβουκλή (ακορντεόν), Στρατή Γιαννούλη (ηλεκτρική κιθάρα), Γιώργο Γέργο (τραγούδι, κιθάρα, μπαγλαμά, φυσαρμόνικα) που παρακολουθήσαμε στις αρχές του μήνα.
“To ΦΟΜ είναι ένα θέατρο, ο ίδιος ο χώρος σε προδιαθέτει να φερθείς αλλιώς, θέλαμε λοιπόν να κάνουμε κάτι διαφορετικό, να αυξήσουμε τη γοητεία με τα μέσα που είχαμε και να καλέσουμε κι άλλο κόσμο στη σκηνή που θα έδινε κάτι καινούργιο. Ήταν ένα στοίχημα για εμάς η συνθήκη που θα μπορούσε να δημιουργήσει η φάση αυτή, ελπίζω να λειτούργησε».
Η διαφορετική παράσταση που έμπλεξε το κανονάκι της Λήδας Ξυδιά με το νέι του Αντώνη Μυλωνά, την συναρπαστική ερμηνεία της Χριστίνας Κατσαμάτσα, τα κρουστά του Ηλία Μάρκου και τις υπέροχες φωνές της χορωδίας του Mosaik που μαζί με την φωνή της Ντέσσυς Κομνηνού, του Στράτου Βουγιούκα, τη βιντεοσκοπημένη χορογραφία της Μαρίνας Ιωαννάτου και τα animation του Δήμου Βάγια ενίσχυσαν τη «γοητεία» των SaliaBalia που συγκέντρωσαν για άλλη μια φορά το φανατικό πλέον κοινό τους. Ο χώρος βοήθησε να αναδειχθεί ιδιαίτερα και το θεατρικό κομμάτι της περφόμανς του Γιώργου Γέργου, βασικό προτέρημα τη σκηνικής παρουσίας της μπάντας ενώ τα κείμενα συνοδεύουν πολλά από τα πρωτότυπα τραγούδια τους, εξυπηρέτησαν την αφήγηση της μικρής ιστορίας που κάθε φορά εκτυλίσσεται μπροστά μας στα live. Κείμενα των ΗenryMiller, RainerMariaRilke, EduardoGaleano, του Χρήστου Βακαλόπουλου του Αρθούρου Ρεμπώ ArthurRimbaud, από το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα και οι αφοπλιστικές παραδοχές του Γιώργου Χειμωνά συνομιλούν με τη θρυλική “Σόνια” και τις προσωπικές-βιωματικές αναζητήσεις- προβληματισμούς του Αλέξανδρου, του Γιάννη, της Μαρίζας, του Γιώργου και του Στρατή.
«Τα θέματα που διαπραγματευόμαστε είναι τα θέματα που μας απασχολούν και εκτός της πρόβας. Η θεατρικότητα δεν προβλέπεται από μια συνθήκη, δεν έχουμε προσυμφωνήσει κάτι, δεν υπάρχει σενάριο. Εξυπηρετεί το μονόλογο.Γιατί κάθε τραγούδι είναι κι ένας μικρός μονόλογος. Κάπως μπαίνεις μέσα στο τραγούδι για να έχεις την ειλικρίνεια να το μεταδόσεις και στον άλλον κι επειδή έχουμε την πολυτέλεια να διαλέγουμε τα κομμάτια μας, φροντίζουμε να μας εκπροσωπούν κιόλας. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα παραδοσιακό κομμάτι που μιλά για μια μάνα που ερωτεύτηκε το γιο της, ένα θέμα ταμπού. Όταν πρέπει να πεις τα λόγια αυτά «γιε μου εγώ σε αγαπώ και θέλω να σε πάρω με παπά και με κουμπάρο» δεν μπορείς να τα πεις έτσι… ελαφρά τη καρδία! Από εκεί προκύπτει αυτό. Δεν είναι κάτι που γίνεται συνειδητά. Οφείλεις να σαι ειλικρινής απέναντι στα τραγούδια».
Έτσι τα κείμενα δένουν αρμονικά και δρουν αλληλένδετα με τα τραγούδια όπως το “Σκουριές”, που αναφέρεται στα μεταλλεία χρυσού της Χαλκιδικής και κρύβει από πίσω του μια ιδιαίτερη ιστορία που φτάνει ως τον…18ο αιώνα :”Το 2006 παρακολουθώντας το πρώτο φεστιβάλ ενάντια στην εξόρυξη στις Σκουριές, πάνω στον παλιό κρατήρα των μεταλλείων, την περίοδο που η «Ελληνικός Χρυσός» πέρασε στα χέρια μιάς άλλης καναδικής εταιρίας, είχα γράψει τους στίχους για το τραγούδι .Αργότερα, το 2009, στα αγαπημένα μου λόγω σπουδών Γιάννενα, ένας πανέμορφος πλάτανος σε κεντρικό σημείο της πόλης αναίτια ξεριζώθηκε, γιατί κάποιους ενοχλούσε.Τότε κάποιοι καλοί φίλοι είχαν φτιάξει μια ομάδα που λεγόταν «Χαιρέτα μου τον Πλάτανο» και είχαν τοιχοκολλήσει ένα κείμενο από «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου» του Γκαίτε που ήταν ουσιαστικά ένα γράμμα του Γκαίτε σε ένα φίλο του που του έλεγε ότι κάποτε υπήρχαν κάποιες υπέροχες καρυδιές που τις έκοψαν γιατί ενοχλούσαν την γυναίκα του Εφημέριου. Κι έτσι, βλέπουμε ότι τα πράγματα που μα απασχολούσαν το 18ο αιώνα είναι που μας απασχολούν και σήμερα».
Άλλη μια ιστορία που ο Γιώργος εξηγεί περιληπτικά από σκηνής είναι αυτή του τραγουδιού «Σόνια», ενός ανατριχιαστικό κομματιού που οι SaliaBalia διασκεύασαν και έκαναν δικό τους: “Το Σόνια το ανακάλυψε ο Αλέξανδρος ο μπασίστας μας μέσα από ένα βιντεάκι με έναν ντόπιο μουσικό,το Τριανταφλλέλ’, ο οποίες έπαιζε ένα βιολί ξεχαρβαλωμένο και ο ίδιος έμοιαζε σαν μια φιγούρα του Γκόγια. Μας καταγοήτευσε. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό. Οι πρώτες μας σκέψεις ήταν ότι ήταν ντόπιο αλλά επειδή ήταν δυτικοπρεπές μας παραξένεψε. Μετά σκεφτήκαμε πως είχε σχέση με αυτό που συνέβη εδώ με τις οθωμανικές ορχήστρες που υπήρχαν εδώ- εξού και τα χάλκινα στο Σκουτάρο- που δεν υπάρχουν αλλού στο Αιγαίο ίσως να είχε κάποια σχέση αλλά δεν βρίσκαμε άκρη. Μετά από κάποια έρευνα και συζητήσεις ανακαλύψαμε πως πρόκειται για ένα τραγούδι του Μεσοπολέμου, ένα σουξέ της εποχής, ρώσικο κομμάτι είχε γίνει παγκόσμιο χιτ, ότι υπάρχει στα νορβηγικά, υπάρχει στα γερμανικά, έχει τραγουδηθεί σε μορφή τάνγκο στη λατινική Αμερική κτλ. Στην Ελλάδα παίχτηκε φαντάζομαι σε επιθεωρήσεις της εποχής, απ’ότι γνωρίζω δεν έχει ποτέ ηχογραφηθεί στα ελληνικά”.
Οι στίχοι του ανατριχιαστικοί:
Σόνια, Σόνια, κάθε αγάπη σβήνει
Μόλις ζήσει λίγονε καιρό
Η καρδιά μας δε μπορεί να κρύψει
Τίποτε παντοτινό
Σόνια, σόνια, άνθρωποι είμαστ’ όλοι
Ζούμε μιαν εφήμερη ζωή
Ό,τι σήμερα ποθεί η ψυχή
Αύριο δεν θα μας συγκινεί..
«Ζούμε μια εφήμερη ζωή. Ναι αυτή τη ματαιότητα πρέπει να την καταπιούμε τέλος πάντων αλλιώς θα μας καταπιεί αυτή. Αναγνωρίζω-ουμε τη φθορά του χρόνου και ανακαλύπτουμε μικρές χαρές μέσα στα πράγματα. Στην πολλές φορές άχαρη λοιπόν ή ακόμα και τραγική καθημερινότητα αποζητούμε διακαώς και διαρκώς την ομορφιά. Η Ζηράννα Ζατέλλη στην “Περσινή Αρραβωνιαστικά” περιγράφει αυτό: μια ηρωίδα για αντεπεξέλθει το σοκ του θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου χώνεται ταχέως σε ένα καφενείο όπου της δίνουν μια κουταλιά ζάχαρη στο στόμα ώστε να σοκαριστεί ο οργανισμός και να ανατραπεί η ψυχολογία .Έτσι κι εμείς δημιουργούμε κάποια τρικάκια,αφενός για να γλυκαινόμαστε μα περισσότερο για να παραμένουμε, τη στιγμή που βαλλόμεθα πανταχόθεν, όρθιοι, εν κινήσει και να πορευόμαστε, όπως οφείλουμε -με όχημα την μουσική και το λόγο-προς έναν μη-τόπο, γοητευτικά άγνωστο”.
Τα τρικάκια αυτά βρίσκονται στα τραγουδια των SaliaBalia που σύντομα θα κυκλοφορορήσουν και σε ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ: “Είμαστε σε μια μακρά βραδύκαυστη διαδικασία παραγωγής και ηχογράφησης υλικού που για όποιον τον ενδιαφέρει θα υπάρχει πια και ένα χειροπιαστό υλικό που θα μοιραστεί στον κόσμο”.
Μέχρι τότε ακούμε εδώ:
