Το βιβλίο «Σμύρνη (1870-1922): Πόλη και Αρχιτεκτονική – Η Συμβολή των Ελλήνων» του Βασίλη Κολώνα είναι μια εις βάθος μελέτη της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομικής ανάπτυξης της Σμύρνης κατά την περίοδο 1870-1922. Μέσα από αρχειακή έρευνα και ανάλυση ιστορικών δεδομένων, ο συγγραφέας αποτυπώνει τη συμμετοχή της ελληνικής κοινότητας στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της πόλης, η οποία υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Σμύρνη, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, γνώρισε μια περίοδο έντονου εκσυγχρονισμού, παράλληλα με τις μεταρρυθμίσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σε αυτό το διάστημα, η ελληνική κοινότητα διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης, επηρεάζοντας άμεσα και την αρχιτεκτονική της εξέλιξη.
Το βιβλίο καλύπτει την εποχή της μεγάλης ανοικοδόμησης και των μεταρρυθμίσεων, μέχρι την καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών με τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923.
Βασικές θεματικές του βιβλίου
- Αστικός χώρος και πολεοδομία: Η Σμύρνη ως ένα πολυπολιτισμικό κέντρο και η διαμόρφωση των ελληνικών συνοικιών.
- Ελληνική συμβολή στην αρχιτεκτονική: Εκκλησίες, εμπορικά κτίρια, κατοικίες, σχολεία και χώροι αναψυχής.
- Η αρχιτεκτονική και ο κοσμοπολιτισμός: Οι σχέσεις της Σμύρνης με τη Δύση και η επιρροή των ευρωπαϊκών τάσεων στην τοπική αρχιτεκτονική.
- Η μεταφορά της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Ελλάδα: Μετά το 1922, οι πρόσφυγες μετέφεραν στοιχεία της σμυρναίικης αρχιτεκτονικής στον ελλαδικό χώρο, ιδιαίτερα στις νέες προσφυγικές συνοικίες.
Το έργο του Βασίλη Κολώνα αναδεικνύει την αρχιτεκτονική της Σμύρνης ως ένα ζωντανό μνημείο της ιστορίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Μέσα από λεπτομερείς περιγραφές και φωτογραφικό υλικό, παρουσιάζει μια πόλη που υπήρξε κέντρο εμπορίου, πολιτισμού και καινοτομίας, έως την οριστική αλλαγή της φυσιογνωμίας της το 1922.
Το βιβλίο δεν είναι απλώς μια αρχιτεκτονική μελέτη, αλλά και μια αναδρομή στην πολιτιστική κληρονομιά της ελληνικής παρουσίας στη Μικρά Ασία, μέσα από το φακό της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας.
