του Βασίλη Κουμαρέλα, γιατρού-ιστοριοδίφη
Για τον πασίγνωστο καταρράκτη της Λέσβου, στη Μαν(ι) Κάτσα Μανταμάδου, έχουν διατυπωθεί διάφορες ετυμολογικές ερμηνείες – προσεγγίσεις. Θα προτείνω την μεσαιωνική προέλευση του τοπωνυμίου Μάν(ι) Κάτσα, από το Mani Casa, που στα υστερολατινικά σημαίνει Παγίδα Ιππαρίων. Όπως είναι γνωστό, στην ευρύτερη περιοχή του Μανταμάδου διαβιούσαν πολλοί Μυντιλήδες, μικρόσωμα αλογάκια, σπάνια ράτσα της Λέσβου (εξ ου και το όνομά τους), που σταδιακά σχεδόν εξαφανίστηκαν από το νησί. Ήταν σκληροτράχηλα, κατάλληλα για αγροτικές εργασίες σε ορεινές, δύσκολες περιοχές. Και περιζήτητα στις αγορές της Δύσης για το νόστιμο κρέας τους, που θεωρούνταν αφροδισιακό έδεσμα. Δεδομένου ότι ο καταρράκτης έχει ως σχεδόν μοναδική πρόσβαση ένα στενό μονοπάτι, τα αλογάκια που πήγαιναν να πιούν νερό, εύκολα αποκλείονταν και πιάνονταν. Ενδιαφέροντα άρθρα για τους Μυντιλήδες έχουν γραφεί από τους φιλολόγους Παναγιώτη Σαμάρα και Παναγιώτη Παρασκευαΐδη. Ο τελευταίος σημειώνει το ύψωμα Μανούλος, της περιοχής Μανταμάδου, ετυμολογεί την ονομασία του από το manus – mani: ιππάριο, και θεωρεί πως στη θέση υπήρχε εκτροφείο ιππαρίων. Σε προσωπική επικοινωνία μας, προ ετών, συμφώνησε με την παραπάνω άποψη – πρότασή μου που, ενδεχομένως, υποδεικνύει εκμετάλλευση των ιππαρίων και στην εποχή των Γατελούζων.
(Η φωτογραφία είναι του Μιχάλη Νιαουνάκη)
