Το πρωί της 1ης Μαρτίου, η Λέσβος έγινε μάρτυρας του σοκαριστικού θανάτου τουλάχιστον επτά μεταναστών, τα πτώματα των οποίων βρέθηκαν χωρίς σωσίβια από περαστικούς, ξεβρασμένα στην παραλία της Επάνω Σκάλας, κοντά στο κέντρο της πόλης, στο δρόμο προς το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Λέσβου, όπου οι μετανάστες διαμένουν στην ουσία σε καθεστώς κράτησης μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε τον περιβόητο καταυλισμό της Μόριας. Την ίδια στιγμή που επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης διενεργούνται έκτοτε σε στεριά και τη θάλασσα για τον εντοπισμό επιζώντων ή άλλων θυμάτων, δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί καμία επίσημη έκθεση από τις ελληνικές αρχές σχετικά με τις συνθήκες και τα αίτια του θανάτου τους που παραμένουν μυστήριο.
Αρκετά μέσα ενημέρωσης έχουν ήδη εκτιμήσει ότι πρόκειται για ένα ακόμη μοιραίο ναυάγιο λέμβου που προσπάθησε να προσεγγίσει τις ευρωπαϊκές ακτές, ένα συχνό φαινόμενο τα τελευταία χρόνια στα ελληνικά νησιά.
Η Legal Centre Lesvos που εξέδωσε την ανακοίνωση αναρωτιέται γιατί δεν έχουν δοθεί ακόμη επίσημες εξηγήσεις και πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα:
Αν τα άτομα αυτά έφτασαν με λέμβο από την Τουρκία, πού βρίσκεται η λέμβος; Τα επτά αυτά άτομα συνοδεύονταν από άλλα άτομα, όπως συμβαίνει συνήθως σε λέμβους που περνούν από την Τουρκία στην Ελλάδα ; Και αν ναι, πού βρίσκονται; Ποιοι ήταν αυτοί οι επτά άνθρωποι των οποίων η ζωή αφαιρέθηκε τόσο άσκοπα;
Τα ερωτήματα αυτά ανακύπτουν λίγο αφότου ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi, εξέδωσε ανακοίνωση προειδοποιώντας για το αυξημένο επίπεδο βίας και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που καταγράφει η υπηρεσία του στα ευρωπαϊκά σύνορα, και ειδικότερα στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. https://www.unhcr.org/…/news-comment-unhcr-warns…
Αυτή η δήλωση που στοχεύει ευθέως και συγκεκριμένα την Ελλάδα αποκαλύπτει επίσης ότι “η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει καταγράψει τις μαρτυρίες χιλιάδων ανθρώπων σε όλη την Ευρώπη που απωθήθηκαν και έκαναν αναφορά σε ένα ανησυχητικό μοτίβο απειλών, εκφοβισμού, βίας και εξευτελισμού. Στη θάλασσα, οι άνθρωποι αναφέρουν ότι αφήνονται σε σωσίβιες σχεδίες ή μερικές φορές αναγκάζονται ακόμη και να πέσουν απευθείας στο νερό, κάτι που δείχνει παντελή έλλειψη σεβασμού για την ανθρώπινη ζωή. Τουλάχιστον τρεις άνθρωποι φέρονται να έχουν χάσει τη ζωή τους σε τέτοια περιστατικά από τον Σεπτέμβριο του 2021 στο Αιγαίο Πέλαγος, εκ των οποίων ένας τον Ιανουάριο”.
Όπως τονίζεται τόσο από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, όσο και σε πρόσφατες αναφορές μεγάλων μέσων ενημέρωσης, η πολιτική των επαναπροωθήσεων είναι καλά τεκμηριωμένη και έχει ήδη οδηγήσει σε αρκετά θανατηφόρα περιστατικά τους τελευταίους μήνες.
Η πολιτική των επαναπροωθήσεων αποτυπώνεται και στους επίσημους αριθμούς της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες: ενώ το 2021 οι αφίξεις που καταγράφηκαν στα ελληνικά νησιά έχουν μειωθεί κατά 93% σε σύγκριση με το 2019, ο αριθμός των νεκρών και των αγνοουμένων παρέμεινε ο ίδιος κατά μέσο όρο από το 2019 έως το 2021.
Παρόλο που οι ακριβείς συνθήκες θανάτου των επτά μεταναστών που βρέθηκαν στην ακτή της Λέσβου αυτή την εβδομάδα παραμένουν προς το παρόν αβέβαιες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θάνατός τους είναι άμεση συνέπεια του απάνθρωπου και επικίνδυνου συνοριακού καθεστώτος που εφαρμόζουν η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κανείς άνθρωπος δεν θα πνιγόταν στη θάλασσα προσπαθώντας να φτάσει στην Ελλάδα, αν υπήρχαν νόμιμες και ασφαλείς διαδρομές.
Η ευκολία με την οποία μπορούν να δημιουργηθούν νόμιμες οδοί μετανάστευσης, αν υπάρχει πολιτική βούληση, αποδείχθηκε από την ταχύτητα με την οποία το Υπουργείο Μετανάστευσης καθιέρωσε διαδικασίες για την πρόσβαση Ουκρανών υπηκόων στην Ελλάδα αεροπορικώς ή οδικώς, οι οποίοι κατά την είσοδό τους στη χώρα δικαιούνται προσωρινή προστασία από την Υπηρεσία Ασύλου για ένα έτος και δικαίωμα πρόσβασης σε στέγαση, εργασία και ιατρική περίθαλψη. Η καθιέρωση αυτής της διαδικασίας για τους Ουκρανούς υπηκόους εξέθεσε επίσης τον τρόπο άσκησης πολιτικής ασύλου με βάση το εθνοτικό ή άλλο υπόβαθρο των αιτούντων άσυλο.
Αντί να διασφαλίσει ότι οι άνθρωποι μπορούν να βρουν ασφαλές καταφύγιο και να έχουν νόμιμη πρόσβαση στο άσυλο, η Ελλάδα τα τελευταία έξι χρόνια έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην αποτροπή της μετανάστευσης, με οποιοδήποτε κόστος για την ανθρώπινη ζωή ή αξιοπρέπεια, μέσω της δημιουργίας “hotspots” στα ελληνικά νησιά. Η θεσμική βία και η σκληρή αδιαφορία για τις ζωές των μεταναστών σε παραμεθόριες περιοχές, όπως η Λέσβος, έχουν γίνει σιωπηρά ανεκτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια, ή καλύτερα έχουν ενθαρρυνθεί με συγκεκριμένες μεταναστευτικές πολιτικές της, όπως η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Δεδομένης αυτής της σιωπηρής υποστήριξης, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ελλάδα συνεχίζει να κλιμακώνει τις σκληρές μεθόδους επιτήρησης των συνόρων της, μέσω της αυξημένης εφαρμογής των επαναπροωθήσεων. Μια ριζική μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών μεταναστευτικών πολιτικών, που θα θεσπίζει νόμιμες και ασφαλείς μεταναστευτικές διαδρομές, χωρίς διακρίσεις, είναι απαραίτητη αν θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα τερματιστεί η συνεχιζόμενη επίθεση κατά των μεταναστών στα σύνορα της Ευρώπης, η οποία οδήγησε στην τραγωδία που ζήσαμε αυτή την εβδομάδα στη Λέσβο.
“Τα ναυάγια στο Αιγαίο δεν είναι ατυχήματα”
Φωτογραφία από μηνύματα και κεριά στην πλατεία Σαπφούς, στη Μυτιλήνη, την 1η Μαρτίου 2022, στη μνήμη των ανθρώπων που βρέθηκαν νεκροί σε ακτή της Λεσβου
