Στην ευρύτερη περιοχή της Θερμής υπάρχουν τρία τέτοια σπήλαια-ασκητήρια, όπου μόνασαν ασκητές. Τα τελευταία χρόνια τα επισκέπτονται πολλοί περιπατητές καθώς έχουν χαραχτεί περιπατητικές διαδρομές και η διέλευση του φαραγγιού που οδηγεί σε αυτά προσφέρει μοναδικές εμπειρίες. Η ατμόσφαιρα μέσα στα σπήλαια-ασκητήρια είναι κατανυκτική και η θέα από εκεί στα απέναντι παράλια είναι μαγευτική.
Τα τρία αυτά σπήλαια είναι : Το πρώτο είναι του Αι Γιάννη «Καταφύγη» στην πλαγιά του όρους «Παλαμά». Έχει αρκετό βάθος και στο εσωτερικό του υπάρχει σταλακτιτικός διάκοσμος. Το δεύτερο είναι το σπήλαιο του Αγίου Θυμιανού, ανατολικά του χείμαρρου «Τενέγια» με βάθος 10μ.και πλάτος 3μ. και το τρίτο το σπήλαιο του Αγίου Φιλίππου στη βραχώδη πλαγιά του βουνού «Σαράϊ».
Ο Χριστιανισμός στην περιοχή της Θερμής
Ο Χριστιανισμός μεταλαμπαδεύτηκε στη Λέσβο από τα απέναντι Μικρασιατικά παράλια στα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα.Όμως οι διωγμοί από τους ειδωλολάτρες, εμπόδιζαν την εδραίωσή του. Ο εκχριστιανισμός συντελέσθηκε κατά τον 4ο αιώνα και τον 5ο αιώνα εμφανίσθηκε ο ασκητισμός…
Στα Βυζαντινά χρόνια ο ασκητισμός και ο μοναχισμός είχε ευρεία διάδοση και στη Λέσβο. Η περιοχή της Θερμής έχει σπουδαία θρησκευτική παράδοση που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Σε όλη την ευρύτερη περιοχή της, υπάρχουν σπήλαια, λείψανα παλαιών Μονών και παλαιοχριστιανικών Ναών που την καθιστούν χώρο υψίστης θρησκευτικής σημασίας.
Τα σπήλαια ασκητήρια
στο όρος Παλαμάς
Το μοναστήρι που προϋπήρχε στο λόγο των Καρυών καταστράφηκε το 1235μ.Χ. από τους πειρατές, όταν υπήρχε σε αυτό αδελφότητα 30 μοναζουσών.
Ως Αγίες από αυτόν τον μαρτυρικό χαλασμό τιμώνται οι Οσιομάρτυρες Ολυμπία και Ευφροσύνη.
Από τότε οι μόνοι που έμειναν στον τόπο αυτό ήταν διάφοροι ασκητές που ζούσαν σε καλύβια και σπηλιές στους γύρω λόφους.
Στην περιοχή υπάρχουν φυσικές κοιλότητες όπου έζησαν ασκητές, καθώς και σε μία συνεχόμενη βουνοσειρά με σπήλαια που αργότερα ονομάστηκε «Παλαμάς».
Τον 14ο αιώνα οδηγήθηκαν από το Άγιο Όρος στη Θερμή πολλοί ησυχαστές. Οι παραδόσεις αναφέρουν ότι οι ασκητές που ήρθαν εκείνη την εποχή στη Θερμή, ήταν από τους κορυφαίους οπαδούς και μαθητές του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που ήταν θερμός απολογητής των εμπειριών της θέας του ακτίστου φωτός.
