Γράφει ο Χρίστος Καλουτζόγλου
«Λαθεμένο μου φαινόταν πάντα τ΄ όνομα που μας δίναν: “μετανάστες” / Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο, δε φύγαμε γιατί το θέλαμε/ λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε και σε μιαν άλλη / χώρα μπήκαμε να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν».
Οι στίχοι του Μπέρτολτ Μπρεχτ συνοδεύουν τις συγκλονιστικές εικόνες που φέρουν την υπογραφή του εικαστικού Κώστα Μανιατόπουλου, στη δίγλωσση (ελληνο-αγγλική) έκδοση του λευκώματος «Το πέρασμα- The passage”.
Το λεύκωμα αυτό είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του Κώστα Μανιατόπουλου να συνεισφέρει στην κατανόηση του προσφυγικού προβλήματος. Ο εικαστικός, ο οποίος διευθύνει το μουσείο-βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη- Teriade στην Μυτιλήνη, πρόσφερε αφιλοκερδώς τα έργα του, που συνοδεύονται από τους στίχους του Μπέρτολτ Μπρεχτ, από το ποίημα «Για τον όρο μετανάστες».
Η έκδοση έγινε τον περασμένο Νοέμβριο από την Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου (ΕΤΑΛ ΑΕ) και προσφέρεται από τις τοπικές αρχές της Λέσβου στους διακεκριμένους επισκέπτες του νησιού, οι οποίοι προσπαθούν να αντιληφθούν τις διαστάσεις του προσφυγικού.
Ο Κώστας Μανιατόπουλος, ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, υψώνει την φωνή του με τα σχέδιά του, τα οποία αφιερώνει στην ευαισθησία των νησιωτών του Αιγαίου απέναντι στην προσφυγιά. «Θέλησα, χρησιμοποιώντας τα πιο ταπεινά υλικά, να περάσω όχι τόσο εικαστικές αξίες, αλλά ένα μήνυμα. Πως πέρα από τις οποιεσδήποτε προσωπικές μας απόψεις, αυτό που έχει σημασία είναι ότι μέσα στα «πέτρινα» χρόνια που διανύουμε, οι κάτοικοι των νησιών μας- και ιδιαίτερα της Λέσβου- έδειξαν τις ανθρώπινες αξίες που συνεχίζουν να φέρουν από γενιά σε γενιά μέσα στο χρόνο, μπροστά στην εικόνα της προσφυγιάς», γράφει ο Κώστας Μανιατόπουλος στο εισαγωγικό κείμενο του λευκώματος.
Το λεύκωμα αυτό θα μπορούσε να γίνει μέρος της σύγχρονης «ταυτότητας» της Λέσβου. Να αναδειχθεί ως η απάντηση ενός ολόκληρου νησιού στην γραφειοκρατική αντίληψη για τις πραγματικές διαστάσεις του προσφυγικού. Θα μπορούσε να προσφέρεται από τις τοπικές αρχές σε κάθε επισκέπτη που βλέπει την Λέσβο μόνον ως hot spot, αδιαφορώντας για την κραυγή των προσφύγων, που την έχει κάνει στίχο ο Μπρεχτ: «Εμείς οι ίδιοι μοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος, / που κατάφερε τα σύνορα να δρασκελίσει».
Πρόκειται για μια δουλειά που θα έπρεπε ήδη να κοσμεί τη «βιτρίνα» του νησιού, που δίνει μαθήματα ανθρωπιάς σε πείσμα των καιρών. Γιατί η Λέσβος αυτό είναι: ένα πέρασμα ανά τους αιώνες. Πέρασμα ανθρώπων, συναπάντημα πολιτισμών. Γι αυτό, όπως σημειώνεται στο οπισθόφυλλο, «η έκδοση αυτή? αποτελεί μια πρόσκληση της Λέσβου στην Ευρωπαϊκή και Διεθνή κοινότητα, συντονισμένα, να απαντήσουν με ουσιαστικές και αποτελεσματικές ενέργειες επικεντρωμένες στον άνθρωπο και την ειρήνη».
