Νέα έκθεση της Νίκης Ελευθεριάδη, στη γκαλερί ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ ΚΑΡΤΕΡΗΣ, στο Σύνταγμα
Γράφει η: Βαγγελιώ Χρηστίδου
«Μικρά Τοπία», καλοκαιρινά, φωτεινά, συννεφιασμένα, μεσαίων και μικρών διαστάσεων, ζωγραφισμένα με λάδι σε μουσαμά και σε ξύλο, είναι τα νέα έργα της Πετρανής ζωγράφου Νίκης Ελευθεριάδη, που θα εκτίθενται από την Τρίτη 28 Απριλίου στις 7.30 το απόγευμα έως και τις 16 Μαϊου, στον εκθεσιακό χώρο ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ ΚΑΡΤΕΡΗΣ, στο Σύνταγμα. Μια έκθεση διαφορετική από τις μέχρι τώρα γνωστές της με γυναικείες φιγούρες αφού, για πρώτη φορά, το σύνολο σχεδόν των πινάκων απεικονίζει τοπία γυμνά, αποστειρωμένα από την ανθρώπινη παρουσία. Η ζωγράφος μας μίλησε εν συντομία για τη νέα αυτή τροπή της δουλειάς της, που συνδέεται και με την προσωπική της ζωή. Και για τις δύο, μοναδικές γυναικείες φιγούρες που «ποζάρουν» στην έκθεση…
Τη Νίκη Ελευθεριάδη, δεν την έχω γνωρίσει ακόμη από κοντά. Ωστόσο, είναι τόσες οι φορές που μιλήσαμε, συμφωνήσαμε κι έγραψα για τη ζωή και τη δουλειά της, που η φωνή της μου είναι καθ’ όλα οικεία. Έτσι, χάρηκα ιδιαίτερα όταν, μέσα στις γιορτές του Πάσχα, μου τηλεφώνησε για να με ρωτήσει πού θα μπορούσε να μου στείλει υλικό για τη νέα της έκθεση στην Αθήνα. Μια συνομιλία με την κ. Ελευθεριάδη είναι πάντα ζεστή, γλυκιά και πλούσια. Και… «ταξιδιάρικη».
Το υλικό ήρθε, ο κατάλογος «μιλούσε» από μόνος του και η μετέπειτα επικοινωνία μας εστιάστηκε αναπόφευκτα στην έλλειψη – για πρώτη φορά – γυναικείων μορφών από τα έργα της.
Η «μετάλλαξη» των Τοπίων
Από το 1977 μέχρι σήμερα, η Νίκη Ελευθεριάδη έχει διοργανώσει δεκάδες ατομικές εκθέσεις κι έχει πάρει μέρος σε άλλες τόσες συλλογικές, τόσο στην Αθήνα και τη Μυτιλήνη, όσο και στην Κρήτη, το Βόλο, τη Σκόπελο, την Κέρκυρα, τη Θεσσαλονίκη, την Κατερίνη, τον Πειραιά, την Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Βουλγαρία, την Αργεντινή, την Αυστραλία, κ.ά. Από αυτές των τελευταίων χρόνων η έκθεση «Έλληνες Ναϊφ Ζωγράφοι» που έγινε το 2005 στην Αθήνα, η έκθεση «Στα Χρώματα της Ίριδας», επίσης στην πρωτεύουσα το 2006, η «Όψεις της μορφής – σημάνσεις του τοπίου», το 2007 στα Χανιά. Έργα της φιλοξενούνται επίσης σε συλλογές στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης, την Εθνική Πινακοθήκη και το Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου της Αθήνας, το Μουσείο «Max Fourny» του Παρισίου, την Πινακοθήκη Μυτιλήνης, την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδας, την «Alpha Bank» της Αθήνας, το «Τελλόγλειο Ίδρυμα» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τη Συλλογή Αντώνη και Άζιας Χατζηϊωάννου. Σημειώνεται ότι, τo 2003, η Νίκη Ελευθεριάδη εικονογράφησε το βιβλίο της Φωτεινής Φραγκού¬λη «Το ταίρι της αταίριαστης» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα).
Όλα αυτά τα χρόνια, τα έργα της έχουν περάσει από τρεις διαφορετικές φάσεις. Έχοντας ξεκινήσει με την παρουσία ανδρικών και γυναικείων μορφών, πέρασε στη συνέχεια στην αφαίρεση των ανδρών από τα κάδρα της, με αέρινες κοριτσίστικες και γυναικείες φιγούρες να ποζάρουν μέσα σε τοπία, επάνω σε μπαλκόνια, καθισμένες σε ρομαντικά τραπεζάκια και καρέκλες. Το 2011, η Νίκη Ελευθεριάδη έχασε τη μεγαλύτερη αδερφή της. Βλέποντας τα έργα της, της τωρινής έκθεσης με τίτλο «Μικρά Τοπία», αναπόφευκτα σκέφτηκα ότι η απουσία γυναικών από όλους σχεδόν τους πίνακες, είχε να κάνει με το γεγονός αυτό.
«Δεν το είχα σκεφτεί αυτό», ήταν η απάντηση. «Ναι, οι γυναίκες βγήκαν, καιρός να έχω το τοπίο και μόνο του. Τώρα που το συζητάμε, ναι, ασυναίσθητα μάλλον έπαιξε ρόλο και ο θάνατος της αδερφής μου. Και παλιότερα υπήρξαν έργα μου χωρίς καθόλου μορφές, χωρίς γυναίκες, αλλά το 95% των πινάκων μου είχε πάντα και παρουσία ανθρώπων. Τώρα περνάω μια μοναχική περίοδο, ζω μόνη και στα έργα μου η παρουσία των ανθρώπων δηλώνεται με σπιτάκια, εκκλησάκια, οικήματα. Είναι, αυτό που λέω εγώ “τα τοπία της ψυχής μου”».
Έτσι, στα 61 της η γνωστή ζωγράφος κάνει άλλη μια «στροφή» στην τέχνη της και περιλαμβάνει μόνο μία γυναικεία μορφή – την ίδια σε δύο έργα της. Και μάλλον, η εικόνα αυτή, γυρισμένη πλάτη και με λευκό φόρεμα, έχει να κάνει με τον αποχαιρετισμό της αδερφής της. Τα τοπία, αυτή τη φορά, δεν έχουν καθόλου να κάνουν με την Πέτρα, δεν είναι υπαρκτά, προβάλλουν μέσα από τη φαντασία της, αλλά ενσωματώνουν «μνήμες» από Λέσβο και άλλα νησιά.
Η έκθεση «Μικρά Τοπία» εγκαινιάζεται την Τρίτη 28 Απριλίου στην αίθουσα ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ ΚΑΡΤΕΡΗΣ στο Σύνταγμα και θα διαρκέσει έως και τις 16 Μαϊου.
Θα περιλαμβάνει έργα μεσαίων και μικρών διαστάσεων, ζωγραφισμένα με λάδι σε μουσαμά και σε ξύλο. Τοπία που, σύμφωνα με τον κριτικό και συγγραφέα Χ. Γ. Λάζο, «δεν είναι ποτέ ρεαλιστικά, δεν απεικονίζουν συγκεκριμένους τόπους, αν και η αρχική εικόνα προέρχεται από έναν τόπο που είτε αποτυπώθηκε στη μνήμη, είτε απαθανατίστηκε σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε από τη Νίκη ή από άλλον φωτογράφο.
«Το έργο που προκύπτει από το αρχικό ερέθισμα είναι μια σύνθεση της μνήμης και της φαντασίας που διατυπώνει εικαστικά τον διάλογο της Νίκης με το τοπίο», γράφει ο ίδιος προλογίζοντας την έκθεση. «Με αυτόν τον τρόπο, το τοπίο μεταμορφώνεται σε έκφραση της ψυχής του δημιουργού και αποκτά σημασίες που μεταφορικά παραπέμπουν σε συναισθήματα, σε επιθυμίες, σε βιώματα και μνήμες, σε προσδοκίες και ματαιώσεις».
