KEIMENO :Βαρβάρα Γκιγκιλίνη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Αρχείο οικογένειας Ιωάννου
Πρώτη δημοσίευση Περιοδικό Vintage Lesvos-Έκδοση της Εφημερίδας Πολιτικά
Το αρχοντικό του Ελύτη, έχει να διηγηθεί πολλές ιστορίες. Θαρρείς πως είναι ποτισμένο με μικρές σταγόνες ιστορίας. Λιγάκι από το Βενιζέλο λιγάκι από τον Ελύτη, λιγάκι από τις μεγάλες αστικές οικογένειες που έμπαιναν και έβγαιναν χαμογελώ ντας στον χρόνο που περνούσε… Ο κύριος Κωστής και η κυρία Όλγα Ιωάννου, κάθονται αναπαυτικά στις πολυθρόνες τους στο μικρό σπιτάκι του κηπουρού. Και οι δύο απολαμβάνουν το βιβλίο τους με τη συντροφιά της αγαπημένης τους γάτας που χουρχουρίζει ευτυχισμένα, στρογγυλο-καθισμένη στη σκάλα του σπιτιού. Εκεί, σ’ αυτό το σημείο του χρόνου, η δική μου παρουσία έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα ενός συνηθισμένου απογεύματος, αφού ζητώ από τον κύριο Κωστή και την κυρία Όλγα, να ξεδιπλώσουν τις αναμνήσεις τους για το σπίτι τους, για τους συγγενείς τους, για τους ανθρώπους που πέρασαν μέσα από αυτό από το αρχοντικό της Σουράδας ή, όπως έχει επικρατήσει, του αρχοντικού του Ελύτη.
«Ο Οδυσσέας ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα ξαδέλφια μου» μας διηγείται ο κος Ιωάννου. « Εκτός από συγγενείς ήμασταν και πολύκαλοί φίλοι. Στην Αγγλία αλλά και στην Αθήνα που ήμουνα, κάναμε πολύ παρέα μαζί. Και ήταν εκείνος που μου γνώρισε όλους τους μεγάλους της εποχής εκείνης. Τον Μόραλη, τον Βαλαωρίτη, τον Τσαρούχη, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη, τον Πολίτη, τον Σαχτούρηκ.α. Τότε ήταν η εποχή που λειτουργούσε κάτω από το «Αττικόν» το καφέ «Μπραζίλιαν» στην Βουκουρεστίου όπου από κει περνούσαν οι πάντες. Εκεί ήταν το στέκι μας με τον Οδυσσέα. Και μέσα σ’ αυτό το χώρο γνώρισα πολύ σημαντικούς ανθρώπους. Είχα την ευκαιρία να κουβεντιάσω μαζί τους, να ανταλλάξω απόψεις για την Ελλάδα της εποχής εκείνης. Όπως ο μεγάλος Ζήσιμος Λορεντζάτος με τον οποίο μας συνέδεσε μια μεγάλη φιλία για χρόνια πολλά. Ήταν από τους ανθρώπους που πραγματικά μου στοίχισε ο θάνατός του. Όλοι αυτοί λοιπόν ήταν ο κύκλος του Οδυσσέα. Άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων. Τα καλοκαίρια τα περνούσαμε μαζί στο αρχοντικό των Αλεπουδέλληδων χαλαρώνοντας με κουβέντες της καθημερινότητας αφού ο Ελύτης ως άνθρωπος ήταν πολύ χαμηλών τόνων και δεν του άρεσε να κάνει σοβαρές συζητήσεις για την ποίηση. Αν και ήταν κοινωνικός δεν του άρεσε πολύ να εμφανίζεται στα πλήθη καιενώ ήταν ζεστός με όλους ήταν πολύ εκλεκτικός στους ανθρώπους που συναναστρεφόταν».
Η κυρία Όλγα Ιωάννου
μαζί με τον Οδυσσέα
Ελύτη σε ταβέρνα
στα πηγαδάκια το 1965
VINTAGE LESVOS
Οι διακοπές στη Λέσβο
Η παιδική ηλικία του Ελύτη μοιραζόταν με τους χειμώνες στην κοσμική Αθήνα και τα καλοκαίρια στη Μυτιλήνη. Μάλιστα πριν ακόμη χτιστεί το αρχοντικό, ο πατέρας του νοίκιαζε ένα άλλο σπίτι στη Σουράδα. Όμως ο θάνατος της αδερφής του το 1918 από κάποια ασθέ νεια της εποχής, στοίχισε τόσο πολύ στην μητέρα που δεν θέλησε να ξαναρθούν οικογενειακώς στη Μυτιλήνη. Έτσι ο Οδυσσέας ερχόταν λιγότερο πριν από τον πόλεμο για διακοπές και περισσότερο μετά.
Η ιστορία του σπιτιού
«Το σπίτι άρχισε να χτίζεται το 1910 και ολοκληρώθηκε το 1912. Τα σχέδια ήταν του γνωστού αρχιτέκτονα Ηλιάδη από την Πόλη και ενός πρωτομάστορα που έχτιζε τα αρχοντικά της εποχής εκείνης. Το οικόπεδο είχε δοθεί ως προίκα στις δύο αδελφές Σιφναίου, Μαρίκα και Σαπφώ. Και μάλιστα, τα οικόπεδα ήτανε δύο. Ο παππούς Θρασύβουλος Αλεπουδέλλης (άντρας της Μαρίκας Σιφναίου) έχτισε το σημερινό αρχοντικό το 1910. Τα δύο αδέλφια, ο Παναγιώτης (πατέρας του Οδυσσέα Ελύτη) και ο Θρασύβουλος, ήταν πολύ αγαπημένα. Είχαν όλες τις δουλειές μαζί, οι παρέες τους ήταν σχεδόν οι ίδιες με αποτέλεσμα και τα παιδιά τους να είναι το ίδιο αγαπημένα. Αν και ο Παναγιώτης Αλεπουδέλλης έμενε ένα μεγάλο διάστημα στην Κρήτη μαζί με την γυναίκα του, η οποία καταγόταν από τον Παπάδο και ήταν γόνος της μεγάλης οικογένειας των Βρανάδων, ερχόταν συχνά στη Μυτιλήνη που ήταν η μεγάλη του αγάπη. Ο Οδυσσέας και τα αδέλφια του γεννήθηκαν στην Κρήτη και παρέμειναν εκεί έως ότου οι επαγγελματικές δραστηριότητες του πατέρα, τους ανάγκασαν να γυρίσουν στην Αθήνα όπου το εργοστάσιο- σαπωνοποιείο απαιτούσε την συνεχή τους παρουσία εκεί».
Ο κύριος Ιωάννου θυμάται τον εαυτό του παιδί ακόμα τα καλοκαίρια πριν από τον πόλεμο όπου κατέβαιναν στη θάλασσα της Σουράδας κάτω ακριβώς από το σπίτι και την χαίρονταν με όλα τα παιδιά της γειτονιάς από τις οικογένειες που κατοικούσαν τριγύρω. Τους Καψιμάληδες, τους Κατσάνηδες, τους Κωνσταντινοπούληδες, τους Φωτίου κ.α. Κάποιοι από αυτούς έμεναν μόνιμα στη Μυτιλήνη ενώ κάποιοι άλλοι είχαν τα αρχοντικά της περιοχής ως εξοχικά για τις διακοπές του θέρους. Για ένα μεγάλο διάστημα από το ’39 ως το ’57 το σπίτι άλλαξε πολλά «χέρια». Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο Γερμανός διοικητής το είχε επιτάξει ενώ αμέσως μετά ήρθε η UNRA__ενώ αργότερα όταν έφυγε και αυτή επειδή ο συμμοριτοπόλεμος βαστούσε γερά το σπίτι νοικιάστηκε στην οικογένεια Μουζάλα
για να το ξαναπάρουν οι Αλεπουδέλληδες το ’57 όπου και έγινε μια μεγάλη επισκευή σε όλο το οίκημα. «Μάλιστα, θυμάμαι»- τονίζει
χαρακτηριστικά ο κύριος Ιωάννου –«ότι και εγώ ως στρατιώτης είχα ‘ρθει εδώ να βοηθήσω στην επισκευή του κτιρίου αφού ο θείος
μου είχε το εργοστάσιο στην Αθήνα και δεν μπορούσε να βρίσκεται συνέχεια εδώ».
Από αριστερά, Απόστολος Αποστόλου (Δήμαρχος Μυτιλήνης), Ελευθεριάδης, Χαρτωνίδου, Ολγα Ιωάννου, Ελύτης Χαρελής Μπίνος, Εφη Κουλουκουντή, Κωστής Ιωάννου (όρθιος), Τσαρούχης.
Οι επώνυμοι επισκέπτες του
Όταν ήρθε ο Ελύτης το ’34 με τον φίλο του τον Εμπειρίκο μόλις είχε πεθάνει ο Θεόφιλος. Πήγαν λοιπόν στο υπόγειο του σπιτιού όπου είχε τα σύνεργά του για να δουν τα θαύματα της ζωγραφικής του. Και εκεί ο Εμπειρίκος βρήκε το κασάκι με τα χρώματα του μεγάλου ζωγράφου το οποίο το πήρε γιατί το ήθελε πολύ. Όταν όμως επέστρεψαν στο αρχοντικό του Ελύτη ο θείος του, μπροστά στη θέα του σαρακοφαγωμένου κασονιού θορυβήθηκε και ζήτησε να το μεταφέρουν αμέσως στα υπόγεια για να μην κολλήσουν κοριούς και άλλα παράσιτα….», μας μεταφέρει ο κύριος Κωστής Ιωάννου. Ο Εμπειρίκος ήταν ένας από τους διάσημους επισκέπτες του σπιτιού όπως άλλωστε και ο Βενιζέλος. « Όταν παραιτήθηκε από πρωθυπουργός ο Βενιζέλος το 1915 διαφωνώντας με το Βασιλιά διάλεξε τη Μυτιλήνη και το αρχοντικό των Αλεπουδέλληδων για να ξεκουραστεί και να ανασυντάξει τις δυνάμεις του. Την επόμενη χρονιά βρέθηκε και πάλι ο Βενιζέλος στη Μυτιλήνη, αυτή τη φορά όμως με τον Ναύαρχο Κουντουριώτη και τον Στρατηγό Δαγκλή. Αφού έμειναν δύο ημέρες στο σπίτι, έφυγαν με το πολεμικό για τη Θεσσαλονίκη. Εκεί ο Βενιζέλος ανέλαβε την προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης κατά την οποία νομοθετήθηκε η αγροτική μεταρρύθμιση που απαλλοτρίωνε τα μεγάλα τσιφλίκια. κάποια από τα μέλη της οικογένειας είχαν σχέση με την πολιτική», μας λέει ο κύριος Κώστας Ιωάννου και εξηγεί: «Ο Απόστολος Σιφναίος ήταν Βουλευτής και τα αδέλφια, οι Αλεπουδέλληδες, επειδή είχαν σχέση με την Κρήτη λόγω των επιχειρήσεων που διατηρούσαν εκεί είχαν το Βενιζέλο ως δικηγόρο. Παράλληλα είχαν αναπτύξει μεταξύ τους μια φιλία που επέτρεπε στον πρωθυπουργό να τους επισκέπτεται όποτε ήθελε. Μάλιστα, την περίοδο που ήταν εδώ βρίσκονταν στη Μυτιλήνη και ο Γεώργιος Παπανδρέου ο οποίος επισκέπτονταν συχνά το αρχοντικό για να συζητήσει μαζί του τα θέματα της τότε τρέχουσας επικαιρότητας».
Η Όλγα Ιωάννου
Το ταξίδι στο Παρίσι
και ο Teriade
Με τη δικτατορία ο Οδυσσέας φεύγει στο Παρίσι και εκεί συνδέεται αμέσως με τον Teriade. Ίσως μάλιστα το γεγονός ότι και οι δύοπροέρχονταν από τη Μυτιλήνη τους έκανε να συνδεθούν ακόμα πιο στενά. «Θυμάμαι χαρακτηριστικά, ένα καλοκαίρι που ήρθε εδώ μαζί με τον Teriade και την Αλίς και φιλοξενήθηκαν στο σπίτι και μαζί τους ήταν ο Τσαρούχης και ο Γιαννουλέλης και προσπαθούσαν να βρουν μέρος για να στηθεί το Μουσείο Θεοφίλου. Ο Teriade έλεγε ότι το Μουσείο θα μπορούσε να γίνει ακριβώς δίπλα στο αρχοντικότων Αλεπουδέλληδων αφού υπήρχε ένα οικόπεδο που θα μπορούσε να το αγοράσει και να δημιουργήσει εκεί τις απαραίτητες εγκαταστάσεις. Ο Τσαρούχης όμως ήταν αυτός που τον έπεισε τελικά ότι έπρεπε να βρει ένα μέρος που να είναι πιο κοντά στη φύση και κάπως πιο λαϊκό. Τότε, σκέφθηκε το κτήμα του στη Βαριά όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Θεοφίλου και Teriade».
Κεντήματα για δύο πίνακες
του Πικάσο
«Αυτό το καλοκαίρι που ήρθε μαζί με τον Teriade θα μας μείνει αξέχαστο μας λέει η κυρία Όλγα. «Πραγματικά αυτό το καλοκαίρι κάναμε τόσες πολλές εκδρομές σε όλο το νησί που ακόμα και σήμερα τις θυμόμαστε έντονα. Και ακόμα πιο έντονα θυμάμαι κάποια παλιά κεντήματα τα οποία τα είχα κορνιζάρει και τα είχα σε περίοπτη θέση στο σπίτι και ο Οδυσσέας επέμενε να τα ανταλλάξουμε με δύο πίνακες αυθεντικούς Πικάσο που είχε… Εγώ βέβαια ήμουν τόσο δεμένη συναισθηματικά με τα κεντήματα αυτά που ήμουν τελείως αρνητική στην πρότασή του. Κάτι που το μετανιώνω σήμερα», λέει η κυρία Όλγα που αναπολεί συχνά τα καλοκαίρια με τον Οδυσσέα. «Οι άνθρωποι που γνωρίσαμε με τον Οδυσσέα αν και ήταν πολύ σημαντικοί για την ιστορία της Ελλάδας ήταν παράλληλα τόσο απλοί και ανθρώπινοι που ευχαριστιόταν με μια βόλτα στη φύση, με ένα χρυσό ηλιοβασίλεμα, ή με ένα βραδινό ουζάκι στην βερά-ντα του σπιτιού…»
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα
Τα επόμενα καλοκαίρια ο Ελύτης αν και ερχόταν στη Μυτιλήνη προτιμούσε να διαμένει για τις διακοπές του σε ένα μικρό σπιτάκιφίλου του στα Μιστεγνά. Η φασαρία του αρχοντικού τον κούραζε, γεγονός μάλιστα που δεν του επέτρεπε να ασχολείται με το γράψιμο όσο εκείνος θα ήθελε. Το ζεύγος Ιωάννου τονίζει χαρακτηριστικά ότι «αν και η σχέση τους ήταν στενή με τον Οδυσσέα, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν όταν εμφανίστηκε στη ζωή του η Ιουλίτα η οποία τον απορρόφησε. «Φεύγοντας και εμείς από το κέντρο της Αθήνας για τη Νέα Σμύρνη η επαφή μας άρχισε να περιορίζεται σιγά-σιγά. Και όσο μεγάλωνε και ο ίδιος κλεινόταν περισσότερο στο σπίτι παρέα με τα ποιήματα του και με την φροντίδα της Ιουλίτας. Ύστερα ήρθαμε και εμείς εδώ και έτσι το κεφάλαιο Οδυσσέας άρχιζε σιγά-σιγά να μετρά αντίστροφα όπως και ο χρόνος….»
Ο TERIADE με τον Ελύτη
στο σπίτι του τεχνοκριτικού
τη δεκαετία του ’60
ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ (ΠΛΓΗΡΟΦΟΡΙΕΣ MAX MAG
Το αρχοντικό των Αλεπουδέλληδων ή αλλιώς το αρχοντικό Ελύτη στη περιοχή της Σουράδας στη Μυτιλήνη, έχει πλέον μία αρκετά μακρά ιστορία. Θα μπορούσε να πει κανείς πως το αρχοντικό είναι διαποτισμένο με λογοτεχνικές η ακόμη και ιστορικές μνήμες, λόγω του ίδιου του Ελύτη αλλά και των προσωπικοτήτων που φιλοξενήθηκαν σε αυτό.
Τα «πυργέλια»-αρχοντικά της Μυτιλήνης
Αν υπάρχει κάτι που αντιπροσωπεύει την ιστορία πλούτου που βίωσε κάποτε το νησί, αυτό δεν είναι άλλο από τα «πυργέλια»-αρχοντικά της Μυτιλήνης. Τα αρχοντικά αυτά αποτέλεσαν μεγάλη απόδειξη της οικονομικής ευρωστίας που έζησε στο παρελθόν το νησί. H οικοδόμηση των πρώτων εντυπωσιακών αυτών οικισμάτων χρονολογείται στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα και αποτελούσαν αρχοντικά γαιοκτημόνων καθώς και πλούσιων αστών εμπόρων. Η θέση τους βόλευε τόσο τους γαιοκτήμονες ώστε να επιβλέπουν αφ΄ υψηλού τις εκτάσεις τους όσο και τους εμπόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους εκμεταλλεύονταν την καίρια εμπορική θέση του νησιού μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Από άποψη αρχιτεκτονικής, τα «πυργέλια»-αρχοντικά συνδυάζουν στοιχεία της κλασικής ελληνικής και της δυτικοευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Αποτελούνται από σοφίτες, μαρμάρινες διακοσμήσεις, σαχνισιά και τζαμωτά, κήπους, μαρμάρινες σκάλες, ζωγραφιστά ταβάνια, τοιχογραφίες και λιθόστρωτα. Παρόμοια εντυπωσιακά αρχοντικά βλέπει κανείς τόσο μέσα στην πόλη, στην περιοχή Σουράδα όσο και σε χωριά του νησιού, στον Μόλυβο, στο Πλωμάρι, στα χωριά της Γέρας και αλλού. Κάποια από αυτά τα αρχοντικά έχουν αναπαλαιωθεί και διαμορφωθεί σε τουριστικά καταλύματα, όπως για παράδειγμα ο Πύργος της Μυτιλήνης.
Από Αλεπουδέλλης… Ελύτης
Ο Οδυσσέας Ελύτης προερχόταν από εύπορη οικογένεια. Ήταν γιος του Παναγιώτη Αλεπουδέλλη από την Παναγιούδα της Μυτιλήνης και της Μαρίας Βρανά από τον Παπάδο Γέρας Μυτιλήνης. Ωστόσο, ο νομπελίστας ποιητής γεννήθηκε στην Κρήτη και μετακόμισε στην Αθήνα, λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα του, που ασχολείτο με τη σαπωνοποιία. Ο λεκτικός πλούτος και η ικανότητα του να αναπλάθει τις λέξεις αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για τους μετέπειτα συγγραφείς και ποιητές. Η ποίηση του έχει γραφτεί με τη χρήση περίπου 8.000 λέξεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της λεξιπλασίας αποτελεί το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο και ο τρόπος με τον οποίο το δημιούργησε:
«Επειδή πάντοτε οι λέξεις που άρχιζαν από έψιλον λάμδα, από το ελ, μου ασκούσαν μία μαγεία είτε διότι ήταν η Ελλάδα είτε η ελπίδα είτε μία Ελένη που ίσως ήμουν τότε ερωτευμένος είτε η ελευθερία, όλες αυτές οι λέξεις που αρχίζουν από ελ, σκέφτηκα να το αρχίσω έτσι. Κατόπιν ήταν το γράμμα ύψιλον που για μένα είναι το πιο ελληνικό γράμμα. Άλλωστε νομίζω και οι Γάλλοι για να το λένε ιλγκρεκ θα πει ότι είναι το ελληνικό γράμμα. Έβαλα μετά το ελ, το ύψιλον. Δε χρειαζόταν λοιπόν παρά να βάλω μία κατάληξη που να είναι και λίγο αρχαιοπρεπής. Κι έτσι ενώ έψαχνα στην αρχή να βάλω κάτι μεταξύ του ελ- και του -της έβαλα το ύψιλον και βγήκε το Ελύτης».
Αρχοντικό Ελύτη: Η ιστορία του σπιτιού
Η παιδική ηλικία του Ελύτη μοιραζόταν, τους χειμώνες στην κοσμική Αθήνα και τα καλοκαίρια στη Μυτιλήνη. Όταν ήταν 4 χρόνων ταξίδεψε για πρώτη φορά στη Μυτιλήνη. Τα καλοκαίρια επισκεπτόταν το νησί κι έμενε στην εξοχική κατοικία του θείου του, στη Σουράδα, το «Αρχοντικό του Ελύτη», όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν μέχρι σήμερα.
Τα πρώτα θεμέλια του αρχοντικού μπήκαν το 1910 σε μια παραθαλάσσια έκταση περίπου τεσσάρων στρεμμάτων και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1912. Τα σχέδια ήταν του γνωστού αρχιτέκτονα Ηλιάδη από την Κωνσταντινούπολη και ενός πρωτομάστορα που έχτιζε τα αρχοντικά της εποχής εκείνης. Το σπίτι αυτό έχτισε ο Θρασύβουλος Αλεπουδέλλης, θείος του Οδυσσέα Ελύτη. Για ένα μεγάλο διάστημα από το 1939 ως το 1957 το σπίτι άλλαξε πολλούς ιδιοκτήτες. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το αρχοντικό πέρασε σε γερμανικά χέρια κι ύστερα στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών (UNRRA) μέχρι να το ξαναπάρουν στα χέρια τους οι Αλεπουδέλληδες το 1957 όπου και έγινε μια μεγάλη επισκευή σε όλο το οίκημα.
Διαθέτει οκτώ υπνοδωμάτια, εντυπωσιακά σαλόνια και χώρους υποδοχής, διαμερίσματα για το προσωπικό στο υπόγειο και έναν τεράστιο κήπο από τη βεράντα του οποίου ο Οδυσσέας Ελύτης αγνάντευε τη θάλασσα και τη πόλη.
Δεσμοί που ο Ελύτης τους μετέβαλε από γεωγραφικό σημείο σε ποιητικό σημείο εκκίνησης.
«Πουθενά σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ήλιος και η Σελήνη δεν συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά, δεν μοιράζονται τόσο ακριβοδίκαια την ισχύ τους, όσο επάνω σε αυτό το κομμάτι γης που κάποτε, ποιος ξέρει σε τι καιρούς απίθανους, ποιος θεός, για να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά, ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους. Μιλώ για το νησί, που αργότερα, όταν κατοικήθηκε, ονομάστηκε Λέσβος και που η θέση του, όπως τη βλέπουμε σημαδεμένη στους γεωγραφικούς χάρτες, δεν μοιάζει να ανταποκρίνεται και πολύ στην πραγματικότητα». Θα αρκούσε το κείμενο αυτό για να καταλάβει κανείς τους βαθύτερους δεσμούς του Ελύτη με τη Μυτιλήνη.
Ανάμεσα στο πρώτο ταξίδι στη Μυτιλήνη, το καλοκαίρι του 1915 και το τελευταίο του που έγινε τον Σεπτέμβριο του 1986 για να παρευρεθεί στα εγκαίνια της παραλιακής οδού, που είχε ονομασθεί Λεωφόρος Οδυσσέα Ελύτη, θα παρεμβληθούν πολλά ακόμη ταξίδια στο νησί. Ταξίδια που συνδέονται στο σύνολό τους με κρίσιμες περιστάσεις της ζωής και της δημιουργίας του, σε βαθμό που θα έλεγε κανείς ότι αποτελούσαν μια ευκαιρία προκειμένου να αναζωογονηθεί και να σχεδιάσει άλλου τύπου εξορμήσεις.
Την απαθανατισμένη με τόσους τρόπους σχέση του Οδυσσέα Ελύτη με τη Μυτιλήνη την ενισχύει ιδιαίτερα ο λόγος του ίδιου, αμέσως μετά την απονομή σ’ αυτόν του Νομπέλ Λογοτεχνίας: «Οι αρχαίοι Αιολείς βλέπανε τα πάντα μέσα από τη φύση κι έτσι εξηγούν οι αρχαιολόγοι το γεγονός ότι στη Λέσβο δεν βρίσκουνε μνημεία. Η Αιολίδα κρατούσε επαφή με τις Σάρδεις, το Παρίσι της εποχής. Γι’ αυτό και οι γυναίκες στη Λέσβο είχαν ελεύθερα ήθη, ήταν αισθησιακές και κομψά ντυμένες και γι’ αυτό μπόρεσε να υπάρξει και η Σαπφώ. Είναι μια παράδοση που έφτασε κατά μυστηριώδη τρόπο ως τις μέρες μας. Εγώ, που μεγάλωσα στην Αθήνα και όχι στη Μυτιλήνη, όπως λένε, έχω αυτή την αίσθηση, σύμφωνα με κάποιον μυστηριώδη νόμο. Έτσι, ένας φίλος μού είχε πει ότι, όταν διαβάζει τα ποιήματά μου, βλέπει τη Μυτιλήνη».
Το αρχοντικό στο σήμερα
Το αρχοντικό του Ελύτη έχει δεχτεί ανά περιόδους επισκέψεις είτε από τους Ανιχνευτές-προσκόπους της Μυτιλήνης είτε από σχολεία της Μυτιλήνης. Η πιο χαρακτηριστική δράση διοργανώθηκε από την ομάδα του “Open Lesvos” στις 17 Απριλίου, και αφορούσε μια δραματοποιημένη ξενάγηση 3 τάξεων του Δημοτικού Σχολείου Καλλονής, στο Αρχοντικό Ελύτη στη Σουράδα Μυτιλήνης. Ακολουθώντας τη δράση της δραματοποιημένης ξενάγησης τα παιδιά ξεναγήθηκαν στους χώρους του, συμμετέχοντας σε ένα συνδυασμό θεατρικού δρώμενου με παιχνίδι θησαυρού. Τα παιδιά βίωσαν την αναπαράσταση της επίσκεψης στη Λέσβο του Οδυσσέα Ελύτη, του Στρατή Ελευθεριάδη και του Άγγελου Κατακουζηνού την άνοιξη του 1965, με σκοπό την προετοιμασία των εγκαινίων του Μουσείου Θεόφιλου στις 29 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, στη Βαρειά Μυτιλήνης.
