Έχοντας ιδρυθεί το 1827 στην πόλη της Μυτιλήνης, το Βιβλιοπωλείο «Χατζιδανιήλ» είναι το παλαιότερο σε όλη τη Λέσβο και ίσως και από τα παλαιότερα όλης της χώρας. Για πολλά χρόνια σημείο συνάντησης όλων των ανθρώπων του πνεύματος του νησιού, σήμερα το διαχειρίζεται η έκτης γενιάς απόγονος του πρώτου ιδιοκτήτη, Κλειώ Χατζηδανιήλ. Μεταφέροντας τη δική της αύρα, με πινελιές παρελθόντος που συνδέονται με τη σύγχρονη εποχή και φροντίζοντας για την καλύτερη δυνατή προώθηση βιβλίων που αξίζουν πραγματικά, καθώς και για τις κατά καιρούς παρουσιάσεις συγγραφέων κι έργων τους. Η ύπαρξη του συγκεκριμένου χώρου, αναφέρεται σε περιγραφή περιηγητού για τη Μυτιλήνη, το 1835 και κουβαλάει πίσω της μεγάλη ιστορία, δύσκολο να αναφερθεί εδώ, στο σύνολό της.
Το σίγουρο πάντως είναι ότι, όταν ο χώρος άνοιξε κοντά στη Μητρόπολη Μυτιλήνης, μέσα στον 19ο αιώνα, δεν ήταν μόνον βιβλιοπωλείο. Δραστηριοποιούνταν γενικώς στο εμπόριο χάρτου και ο λόγος για τον οποίο διατηρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια η επιχείρηση, αν και γνώρισε πολλές καταστροφές μέσα στην πορεία της νεοελληνικής ιστορίας, είναι η εξαιρετικά συντηρητική πολιτική, η αποκλειστική συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων και ο πλήρης έλεγχος των πάντων κάθε στιγμή, από τον εκάστοτε απόγονο. Και παρόλο που αυτό συνεπάγεται ανά γενιά πολύωρη και σκληρή δουλειά και θυσία πολύ προσωπικού χρόνου, το αποτέλεσμα είναι να σώζεται ακόμη ένας χώρος, από τον οποίο περνούσε ήδη από τον 19ο αιώνα όλη η πνευματική Λέσβος, σε καθημερινή βάση.
Με μεγάλη παράδοση στη φιλοσοφία, τα Γράμματα και τις Τέχνες, ο Οίκος που πρωτολειτούργησε την επιχείρηση συνέχισε τους δύο αυτούς αιώνες σχεδόν, φτάνοντας σήμερα στα χέρια της Κλειούς Χατζηδανιήλ. Είναι η κόρη του τελευταίου ιδιοκτήτη του περασμένη αιώνα, Γιάννη, που ανέλαβε την επιχείρηση στα μέσα της δεκαετίας του ’50, επικεντρώνοντας τη λειτουργία της περισσότερο στο εμπόριο χαρτιού και βιβλίων. Και τη διευθύνει, από το 2001.
«Ως μικρό παιδί, όσο βρισκόμουν στο βιβλιοπωλείο, μαγευόμουν από τις ατέλειωτες συζητήσεις του πατέρα μου με τον Παναγιώτη Σαμάρα και τον Θανάση Παρασκευαϊδη, που πολλές φορές τερματίζονταν τις μεταμεσονύκτιες ώρες», θυμάται η ίδια, αναφερόμενη στο κομμάτι της πνευματικής Λέσβου της εποχής. Τα βιβλία, οι παρουσιάσεις…
Στην τωρινή του θέση, στο νούμερο 19 της οδού Ερμού της Μυτιλήνης, όπου μεταφέρθηκε με το που χτίστηκε ο Ναός του Αγίου Θεράποντα και τα κάτω από αυτόν καταστήματα, το ενοίκιο των οποίων συντηρούσε αρχικά το ναό, το Βιβλιοπωλείο Χατζηδανιήλ διαθέτει εδώ και χρόνια μια πολύ πλούσια συλλογή βιβλίων όλων των κατηγοριών καθώς και παλαιοτέρων βιβλίων. Επίσης, χαρτικά και γραφική ύλη των μεγαλύτερων εταιριών. Σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους βγαίνουν σε τιμές προσφοράς παλαιά συλλεκτικά παιχνίδια και βιβλία. «Δεν υπάρχει συγκεκριμένο κοινό σήμερα, στο οποίο να απευθύνεται το βιβλιοπωλείο», λέει η ιδιοκτήτρια. «Αυτό όμως που μου έχει μείνει από τις μαρτυρίες των προγόνων μου, είναι ότι στις αρχές του 20ου αιώνα, υπήρχε κατάλογος 120 γυναικών – συνδρομητριών μόνον από τα κοντινά στην πόλη χωριά, μέχρι το Μανταμάδο και την Αγιάσο. Το μαγαζί είχε την πάγια εντολή να στέλνει στις συνδρομήτριες αυτές κάθε νέο βιβλίο που εξεδίδετο. Ο αριθμός αυτός γυναικών της υπαίθρου, αρκετά υψηλού μορφωτικού επιπέδου, είναι πολύ μεγάλος για τα δεδομένα της εποχής…
Για την πόλη, βέβαια, υπήρχε άλλος κατάλογος». Σήμερα, η ίδια προσπαθεί να έχει βιβλία από όσο το δυνατόν περισσότερους εκδοτικούς οίκους, με τη ζήτηση να καθορίζει και την προσφορά. «Δεν εστιάζω κάπου συγκεκριμένα και δεν προσπαθώ να αναδείξω κάτι. Η προσπάθειά μου εστιάζεται στο να προτείνω στον κάθε πελάτη κάποια βιβλία από το είδος που μου λέει ότι θέλει να διαβάσει. Αυτό που επιθυμώ είναι ο πελάτης να ευχαριστηθεί πραγματικά το βιβλίο που θα διαβάσει», συμπληρώνει η ιδιοκτήτρια, που κάνει μεν παρουσιάσεις βιβλίων, αλλά πολύ επιλεκτικά, μόνο για συγκεκριμένες εκδόσεις, πολύ ξεχωριστές ή που η ίδια θα κρίνει εκ των προτέρων ότι θα έχουν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό. «Δε νομίζω ότι οι παρουσιάσεις βοηθούν ιδιαίτερα το κοινό», λέει. «Ο συγγραφέας, εκφράζεται με μεγαλύτερη ενάργεια μέσα στα γραπτά του».
Προτάσεις για ανάγνωση… Αυτή τη στιγμή, στις τρεις βιτρίνες του Βιβλιοπωλείου, ξεχωρίζουν: από πεζογραφία και ποίηση τα «Ο χορός των Ψευδαισθήσεων» του Δημήτρη Στεφανάκη και «Φύλλο Μηδέν» του Ουμπέρτο Έκο. Από ποίηση η έκδοση «Νίκος Καρούζος». Από δοκίμια το «Μιλώντας στην Άννα για τα Μαθηματικά», του Τεύκρου Μιχαηλίδη και το λεύκωμα «Λέσβος», του Γιώργου Ιορδάνου. Τέλος, από τη βιτρίνα με τα παιδικά, το βιβλίο «Πανχελωνιακός εναντίον Λαγουδένιας Θύελλας», του Ευγενίου Τριβιζά
