Όπως ανακοινώθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα της UNHCR, μια ομάδα θαλάσσιας διάσωσης με 2.000 εθελοντές, χάρη στην οποία σώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι κατά την προσφυγική κρίση του 2015, και μια παθιασμένη υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία παρείχε ασφαλές καταφύγιο σε χιλιάδες από τους πλέον ευάλωτους πρόσφυγες που έφτασαν στις ελληνικές ακτές, κέρδισαν από κοινού το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν για το 2016 της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.).
Ο Κωνσταντίνος Μητράγκας, εκ μέρους της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης (ΕΟΔ), και η Έφη Λατσούδη, από τον χώρο ανοιχτής φιλοξενίας στο πρώην ΠΙΚΠΑ της Λέσβου, επιλέχθηκαν για τη συνεχή και ακούραστη εθελοντική εργασία τους κατά την προσφυγική κρίση του 2015 στις ελληνικές ακτές: η ΕΟΔ για την αδιάκοπη προσπάθειά της να σώζει πρόσφυγες σε κίνδυνο στη θάλασσα και η Έφη Λατσούδη για την υποστήριξη και τη φροντίδα που έδειξε προς τους πλέον ευάλωτους πρόσφυγες που φτάνουν στη Λέσβο.
Πάνω από 850.000 άτομα έφτασαν στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης το 2015 – οι 500.000 από αυτούς στη Λέσβο. Τον Οκτώβριο του 2015, οι αφίξεις κορυφώθηκαν, υπερβαίνοντας τις 10.000 ημερησίως, καθώς οι συγκρούσεις στη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ εξακολουθούσαν να αναγκάζουν τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν τις εστίες τους. Δυστυχώς, πάνω από 270 άτομα έχασαν τη ζωή τους στα ελληνικά χωρικά ύδατα κατά τη διάρκεια του έτους.
Σχολιάζοντας τη βράβευσή τους, ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi, δήλωσε:
“Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που τράπηκαν σε φυγή λόγω συγκρούσεων και διώξεων προέβησαν πέρυσι στην απέλπιδα προσπάθεια να φτάσουν στην Ευρώπη αναζητώντας ασφάλεια. Πολλοί διακινδύνευσαν τη ζωή τους ταξιδεύοντας μέσα σε ακατάλληλες βάρκες και φουσκωτές λέμβους. Ένα ταξίδι που συχνά αποδείχτηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο.”
“Τόσο η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης όσο και η Έφη Λατσούδη δε θέλησαν να παραμείνουν απλοί παρατηρητές της τραγωδίας που εκτυλισσόταν στις ακτές τους και αξίζουν πραγματικά το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν. Οι προσπάθειές τους είναι χαρακτηριστικές της μαζικής ανταπόκρισης του κόσμου στην προσφυγική και μεταναστευτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη, όπου χιλιάδες άνθρωποι επέδειξαν αλληλεγγύη σε όσους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, καθώς και της ανθρωπιάς και γενναιοδωρίας των κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο που άνοιξαν την καρδιά τους και τα σπίτια τους στους πρόσφυγες.”
Η ΕΟΔ απαρτίζεται από περισσότερους από 2.000 εθελοντές, οι οποίοι διασώζουν ανθρώπους στο Αιγαίο και τα ελληνικά βουνά από το 1978. Το 2015 οι εθελοντές εργάζονταν επί 24ώρου βάσεως, ανταποκρινόμενοι σε συνεχείς κλήσεις για διάσωση μέσα στη νύχτα. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα πραγματοποίησαν 1.035 επιχειρήσεις διάσωσης, σώζοντας 2.500 ζωές, ενώ βοήθησαν περισσότερους από 7.000 ανθρώπους να φτάσουν στην ασφάλεια.
Στη Λέσβο, ο χώρος ανοιχτής φιλοξενίας στο πρώην ΠΙΚΠΑ παρέχει ένα ασφαλές και ζεστό περιβάλλον για ιδιαίτερα ευάλωτους πρόσφυγες, όπως γυναίκες που έχουν χάσει τα παιδιά τους στο θαλάσσιο ταξίδι, καθώς και ενηλίκους και παιδιά με αναπηρίες. Η Έφη Λατσούδη είναι μία από τους εθελοντές οι οποίοι το 2012 μετέτρεψαν την πρώην παιδική κατασκήνωση σε καταφύγιο για πρόσφυγες με τη βοήθεια των τοπικών αρχών. Το “ΠΙΚΠΑ” έφτασε να φιλοξενεί μέχρι και 600 πρόσφυγες καθημερινά, παρόλο που είχε δυνατότητα για μόλις 150, και διένεμε πάνω από 2.000 γεύματα καθημερινά.
Ο Κωνσταντίνος Μητράγκας, χειριστής διασωστικού σκάφους, Γενικός Γραμματέας της κεντρικής διοίκησης της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης (ΕΟΔ) και επιχειρηματίας από τη Θεσσαλονίκη, δήλωσε:
“Το 2015 ήταν η πιο δύσκολη χρονιά που έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ ως ομάδα διάσωσης. Βιώσαμε τον απόλυτο τρόμο. Υπήρχαν πολλές απώλειες, ανάμεσά τους και πολλά παιδιά. Αυτό είναι που σε στιγματίζει για πάντα. Πιστεύω ότι υπάρχει κάτι στην καρδιά μας που μας παρακινεί και μας κάνει εθελοντές και μπορώ να πω ότι οι εθελοντές μας είναι ήρωες. Δεν έχει σημασία από πού προέρχεται κάποιος και ποια είναι η θρησκεία του. Ως οργάνωση διάσωσης πρέπει να είμαστε εκεί. Πρέπει να είμαστε ενωμένοι σε περιόδους κρίσης.”
Η Έφη Λατσούδη, κοινωνική επιστήμονας-ψυχολόγος, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από τις κινητήριες δυνάμεις του χώρου ανοιχτής φιλοξενίας στο πρώην ΠΙΚΠΑ, δήλωσε:
“Το ΠΙΚΠΑ ξεκίνησε ως ένα όνειρο – ως ένα μέρος όπου οι πρόσφυγες θα λάμβαναν δίκαιη και αξιοπρεπή μεταχείριση. Αντιλαμβανόμαστε το “ΠΙΚΠΑ” ως μια κοινότητα ανθρώπων. Οι εθελοντές και οι πρόσφυγες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κοινότητας αυτής. Για μένα, η υποστήριξη των προσφύγων δεν είναι η εξαίρεση στον κανόνα, είναι κάτι που πρέπει να κάνουμε. Πιστεύω ότι ο λόγος που εθελοντές από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο φτάνουν καθημερινά στο νησί έχει να κάνει με την αλληλεγγύη. Είναι κάτι που βρίσκεται στο αίμα μας. Υπάρχει ένα πρόσωπο της Ευρώπης που είναι πολύ ανθρώπινο και αυτό είναι υπέροχο. Μπορεί να κάνει θαύματα και αυτό είναι από μόνο του θαύμα.”
Η ανακοίνωση των φετινών νικητών του Βραβείου Προσφύγων Νάνσεν γίνεται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η Ύπατη Αρμοστεία καλεί τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να συνεργαστούν και να βρουν κοινές λύσεις για την τρέχουσα παγκόσμια προσφυγική κρίση μέσω της έκκλησης #WithRefugees, η οποία έχει συγκεντρώσει πάνω από 700.000 υπογραφές μέχρι στιγμής.
Το Βραβείο Προσφύγων Νάνσεν της Υ.Α. τιμά τις αξιοσημείωτες προσπάθειες που καταβάλλονται για την παροχή βοήθειας στους αναγκαστικά εκτοπισμένους, ενώ στους αποδέκτες του περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η Eleanor Roosevelt, η Graça Machel και ο Luciano Pavarotti. Η τελετή απονομής του 2016 θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη στις 3 Οκτωβρίου. Στην εκδήλωση θα λάβουν μέρος οι εξής ομιλητές και καλλιτέχνες, μεταξύ άλλων: ο Σενεγαλέζος τραγουδιστής Baaba Maal, η νικήτρια του παγκόσμιου διαγωνισμού ποίησης World Poetry Slam 2015, Emi Mahmoud, οι επαγγελματίες χορευτές που συνεργάζονται στη χορογραφία TheGreyPeople και η Lyse Doucet, η επικεφαλής διεθνής ανταποκρίτρια του BBC..
