Στη συνάντηση του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λέσβου με τον Περιφερειάρχη στις 17/2,
εκφράσαμε τις απόψεις μας για την προσέγγιση που ακολουθείται στην αξιοποίηση του
Σάρλιτζα.
Πρόκειται για ένα έργο ζωτικής σημασίας, τόσο για την ανάδειξη της
πολιτιστικής κληρονομιάς της Λέσβου όσο και για την ανάπτυξη της περιοχής. Η άμεση
αποκατάσταση και επανάχρησή του είναι απαραίτητη, καθώς κάθε καθυστέρηση οδηγεί
σε περαιτέρω υποβάθμιση. Άλλωστε, η αποκατάστασή του αποτελεί πάγιο αίτημα της
τοπικής κοινωνίας και όλων των κατοίκων του νησιού.
Η Σημασία των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών
Τονίσαμε, επίσης, ότι οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί δεν είναι πολυτέλεια, αλλά θεσμικά
απαραίτητη διαδικασία που διασφαλίζει:
- Ποιότητα σχεδιασμού, μέσα από πρωτότυπες και καινοτόμες προτάσεις.
- Διαφάνεια και κοινωνική συναίνεση, αποτρέποντας πρακτικές απευθείας
αναθέσεων. - Αναβάθμιση του πολιτιστικού και αστικού τοπίου, ειδικά σε δημόσια έργα που
εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον.
Δεν είναι η πρώτη φορά που επισημαίνουμε την ανάγκη εφαρμογής τους. Το έχουμε
συζητήσει επανειλημμένα με θεσμικούς φορείς και δημάρχους. Ωστόσο, στη Λέσβο οι
αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί παραμένουν ανύπαρκτοι. Αντίθετα, σημαντικά έργα, όπως
πλατείες, δημόσια κτίρια και λιμενικές υποδομές, εξακολουθούν να μελετώνται και να
εκτελούνται με απευθείας αναθέσεις, στερώντας από το νησί την ευκαιρία να αποκτήσει
έργα υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας, αντάξια του πολιτιστικού του πλούτου.
Μιλάμε για έργα που καθορίζουν το μέλλον του τόπου μας, αλλά αντιμετωπίζονται με
προχειρότητα και αποσπασματικό σχεδιασμό. Αυτό δεν μπορούμε να το αποδεχτούμε.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πρόσφατοι μειοδοτικοί διαγωνισμοί για τον
Βρεφονηπιακό Σταθμό, το Κατσάνειο κτίριο και το Κέντρο Αστέγων (πρώην
Πυροσβεστική). Οι όροι αυτών των διαγωνισμών αποκλείουν τα μικρά και μεσαία
τεχνικά γραφεία, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό μόνο για μεγάλες εταιρείες. Αυτό δεν είναι
ανταγωνισμός. Είναι αποκλεισμός.
Το Σάρλιτζα: Πρόκληση και Ευκαιρία
Η ανάδειξη του Σάρλιτζα δεν είναι μόνο αρχιτεκτονική, αλλά και κοινωνική αναγκαιότητα.
Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός του 2022 αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα, καθώς
διασφάλιζε διαφάνεια και ποιότητα. Ωστόσο, η διαδικασία ακυρώθηκε ως μη βιώσιμη
και, πρόσφατα, προτάθηκε η ανάθεση του έργου μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και
Ιδιωτικού Τομέα).
Το Σάρλιτζα είναι διατηρητέο μνημείο με υψηλή πολιτιστική αξία. Η αξιοποίησή του
πρέπει να βασίζεται:
- Σε μια ρεαλιστική μελέτη σκοπιμότητας, που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της
τοπικής κοινωνίας, την ιστορική αξία του κτιρίου και τις δυνατότητες επανάχρησής
του. - Στη σύνταξη ενός ορθά καθορισμένου κτιριολογικού προγράμματος, που να
ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις. - Στη διεξαγωγή νέου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, με σαφείς στόχους και όρους
που θα προάγουν το δημόσιο συμφέρον.
Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Λέσβου δεν θα σταματήσει να διεκδικεί ποιότητα, διαφάνεια
και ουσιαστικό σχεδιασμό για το νησί μας. Καλούμε την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου,
τους Δήμους και τους αρμόδιους φορείς: - Να εφαρμόσουν αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς ως απαραίτητο εργαλείο
βελτίωσης του δημόσιου χώρου. - Να διασφαλίσουν την αποκατάσταση του Σάρλιτζα, με τρόπο που θα
αναδεικνύει την ιστορική και πολιτιστική του αξία.
Το Σάρλιτζα δεν είναι απλώς ένα μνημείο του παρελθόντος, αλλά ένα σημαντικό κεφάλαιο
της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Οφείλουμε να το διαφυλάξουμε και να το
αξιοποιήσουμε με προοπτική για το μέλλον.
Το ΔΣ του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λέσβου
