Search

Τελικά τι επιτρέπεται στη σάτιρα;

Γράφει ο Χατζηχαραλάμπους Δημήτρης-Ταξίαρχος ε.α – Συγγραφέας

Όπως συμβαίνει συχνά στα χρόνια του διαδικτύου, πόλεμος ξέσπασε τις τελευταίες μέρες ύστερα από ένα σκετσάκι του Μάρκου Σεφερλή στην επετειακή του παράσταση στο Δελφινάριο, όπου σατίριζε τον Nemo που κέρδισε φέτος στην Eurovision, με το τραγούδι The Code.

Το Nemo,όπως πλέον σχεδόν όλοι γνωρίζουμε, συστήθηκε ως ένα non binary άτομο και μάλιστα το τραγούδι του, μιλούσε για την ψυχική και σωματική απελευθέρωση που ένιωσε ο τραγουδιστής, όταν το συνειδητοποίησε. Τα nobbinary άτομα είναι τα άφυλα άτομα, δηλαδή οι άνθρωποι που δεν αυτοπροσδιορίζονται με κανένα φύλο.

Ο Μάρκος Σεφερλής, μεπολυετή καριέρα στο χώρο του θεάματος, τα τελευταία χρόνια έχει δεχτεί σκληρή κριτική, με κύριο επιχείρημα πως το χιούμορ του δε συμβαδίζει με την πολιτική ορθότητα. Για κάποιους θεωρείται ξεπερασμένο και προσβλητικό ενώ για άλλους απόλυτα σεβαστό μια και τον θαυμάζουν ή παρακολουθούν τις παραστάσεις του ανελλιπώς και επιδοκιμάζουν τη σάτιρά του.

Πέρα από το αν κάποιος ασπάζεται τη μια ή την άλλη άποψη, αυτή η τελευταία αντιπαράθεση γεννά κατά την προσωπική μου άποψη σημαντικούς προβληματισμούς σχετικά με το τι είναι σάτιρα, τι της επιτρέπεται και κατά πόσο αυτή μπορεί να φιμωθεί από την λεγόμενη πολιτική ορθότητα της εποχής. Πολύ περισσότερο ποιοι είναι αυτοί που διαμορφώνουν την πολιτική ορθότητα και αν τελικά η αγνή διάθεση για υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων μπορεί να αποβεί μπούμερανγκ για αυτούς τους συνανθρώπους μας που κόπτονται και πυροβολούν αδιακρίτως όσους δεν ασπάζονται τις απόψεις τους.

Θα γίνω περισσότερο σαφής με παραδείγματα που φυσικά δεν περιμένω να γίνουν αποδεκτά απλά ελπίζω ίσως να προβληματίσουν. Ο Μάρκος Σεφερλής κατακρίνεται από τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τους υποστηρικτές της διότι σατιρίζει τον καλλιτέχνη Nemo ντύνεται όπως εκείνος και τον μιμείται, με λίγα λόγια του καταλογίζεται πως πλήττει τους nonbinary και παραγνωρίζει τους αγώνες τους. Ο καταξιωμένος Τάκης Ζαχαράτος συχνά ντύνεται Άντζελα και την σατιρίζει για το πνευματικό της επίπεδο ή τις μειωμένες ακαδημαϊκές της γνώσεις. Δυσκολεύομαι να θυμηθώ αν έχει τύχει ανάλογης επίθεσης διότι υποβιβάζει ανθρώπους που δεν σπούδασαν αλλά πέτυχαν, που δεν κατέχουν τη γνώση του λόγου, που είναι αποδεδειγμένα άξιοι και δουλευταράδες αλλά υποπίπτουν σε λεκτικά ατοπήματα. Τι θα γινόταν αν η Άντζελα δήλωνε πως είναι ομοφυλόφιλη;

Η σάτιρα προς, τον ομολογουμένως για πολλούς αντιπαθή, Άδωνι Γεωργιάδη όταν η σύζυγός του τον αποκάλεσε «μπουμπούκο» της, εκφράζοντας τη συναισθηματική και σεξουαλική της  έλξη προς το πρόσωπό του, είναι πλέον διαχρονική.Δυσκολεύομαι να θυμηθώ κάποιο κύμα αγανάκτησης ή υποστήριξης του Άδωνι μια και θίγονταιοι προσωπικές τους σεξουαλικές επιλογές. Τι θα συνέβαινε εάν υποθετικά ο Άδωνις ήταν παντρεμένος με τον Ευγένιο Μανωλίδη; Υποθέτω πως αν κάποιος ανάλογα σατιρίσει τον Πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κασελάκη για τις όποιες συναισθηματικές του εκδηλώσεις προς το σύντροφό του Tylerδε θα μπορέσει να σταθεί σε χλωρό κλαρί από την κατακραυγή.

Διάβασα κάπου πως σκετσάκια όπως του Σεφερλή υποθάλπουν και ωθούν σε βίαιες συμπεριφορές όπως αυτή της ομοφοβικής επίθεσης σε άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας από κάποιους εγκληματίες στη Θεσσαλονίκη φέτος το Μάρτιο. Αν αυτό αληθεύει υποθέτω πως και η καζούρα ή η σάτιρα που γίνεται ανάμεσα σε οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων μετά από νίκες ή ήττες είναι υπεύθυνη για το θάνατο του Άλκη Καμπανού στη Θεσσαλονίκη.

Η βία, η σωματική βία οποιασδήποτε μορφής, είναι καταδικαστέα από όπου και εναντίον όποιου και αν προέρχεται. Η λεκτική βία, η ώθηση σε πράξεις βίας, η βωμολοχία και η προσβολή ανθρώπων είναι επίσης καταδικαστέα πιστεύω από όλους μας. Αλλά η σάτιρα, όλων, των straight και των gay, αυτών που προσδιορίζονται όπως επιθυμούν, των καλλιτεχνών ανεξαρτήτως του φύλου ή της σεξουαλικής τους ταυτότητας, των πολιτικών όπως και με όποιον και αν κοιμούνται στο κρεβάτι τους, μήπως πρέπει τελικά να ανασάνει;

Μήπως μπορούμε να σατιρίσουμε το ΝΕΜΟ που ντύθηκε σα κότα και κακαρίζοντας κέρδισε τη Eurovision, τον Κασελάκη που βγάζει παρέα με τις κάμερες και τον Tyler τη σκυλίτσα του βόλτα, όπως και τη Λαίδη Άντζελα, τον «μπουμπούκο» Άδωνι και όποιους άλλους χωρίς να πέφτουν πάνω μας για να μας καρατομήσουν οι αυτόκλητοι υποστηρικτές των κοινωνικών ομάδων που θεωρούν πως αν σατιρίσεις έναν nonbinary επιτίθεσαι σε όλους και αν γελάσεις με τη συμπεριφορά και τις πράξεις ενός gay είσαι οπωσδήποτε ομοφοβικός;

Κλείνω με την υπόθεση εργασίας η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, αυτό το διαχρονικό αριστούργημα, να γραφόταν σήμερα από έναν σύγχρονο Αριστοφάνη. Υποθέτω ότι θα τον καίγαμε στην πυρά για όσα υπονοεί το έργο για τις γυναίκες και το ρόλο τους. Τελικά οι μεσαίωνες, οι εποχές που αν οι απόψεις μας δεν είναι απαραίτητα πολιτικά ορθές παύουν να είναι σεβαστές και κυνηγούνται ανελέητα, δεν είναι μονάχα αντικείμενα ιστορικής μελέτης απλά όσοι τις ζουν μπορεί και να μην τις αντιλαμβάνονται. Και οι ιεροεξεταστές δε φορούν πάντα άμφια, υπάρχουν πολλές version και διάφοροι μανδύες.

  • Ο Δημήτρης Χατζηχαραλάμπους γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1969. Είναι απόστρατος Ταξίαρχος του Στρατού με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλινική Ψυχολογία, τη Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων και την Εκπαιδευτική Πολιτική. Έχει ζήσει, λόγω της δουλειάς του, σε πολλές πόλεις σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ήταν Στρατιωτικός Ακόλουθος της Ελλάδας στην Άγκυρα από το 2015 έως το 2018.
  • Μετά την αποστρατεία του αποφάσισε να ασχοληθεί με πράγματα που τον γοήτευαν πάντα ξεκινώντας μια καινούργια και διαφορετική πορεία, εντελώς αταίριαστη ίσως στα κλισέ του στρατιωτικού επαγγέλματος: συμμετείχε και διακρίθηκε σε αρκετούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αρθρογραφεί σε ιστοσελίδες με σκωπτικό ύφος για θέματα επικαιρότητας ενώ γράφει και χρονογραφήματα.