Σήμερα, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
παρουσιάζει την τελευταία του έκθεση με τίτλο «ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ:
ΕΠΑΝΑΠΡΟΩΘΗΣΕΙΣ ΥΠΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑΣ”
Οι Επαναπροωθήσεις Συνεχίζονται ως Μια Ολοκληρωμένη, Συστηματική, Προσεκτικά
Σχεδιασμένη Μεταναστευτική και Συνοριακή Πολιτική του Ελληνικού Κράτους
Νέες μαρτυρίες από θύματα επαναπροωθήσεων (pushback) περιγράφουν μια ανησυχητική
εικόνα της οργανωμένης και συστηματικής φύσης αυτών των παράνομων πρακτικών με την
συμμετοχή των ελληνικών αρχών – σε συμφωνία με πολυάριθμες αξιόπιστες αναφορές από
τον ΟΗΕ, ευρωπαϊκούς και εθνικούς θεσμούς, που τεκμηριώνουν το ίδιο modus operandi
(μεθοδολογία δράσης). Τα παραπάνω έρχονται σε αντίθεση με το αφήγημα περί «έλλειψης
αποδείξεων» που εξακολουθεί να αναπαράγεται από τις αρχές της ΕΕ και της Ελλάδας.
Υποθέσεις Επαναπροωθήσεων ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων & της Ελληνικής Εισαγγελίας
Η έκθεση παρέχει μια λεπτομερή περιγραφή 12 περιστατικών επαναπροωθήσεων στην
περιοχή των συνόρων του Έβρου που συνέβησαν το 2023. Επιπλέον, παρουσιάζει τις
λεπτομέρειες των ελληνικών ποινικών ερευνών και τις τελευταίες δικαστικές εξελίξεις το
2023-2024 σε 3 παλαιότερες υποθέσεις επαναπροωθήσεων. Όλες οι υποθέσεις που
παρουσιάζονται στην έκθεση εκπροσωπούνται νομικά από το ΕΣΠ ενώπιον του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Αυθαίρετη και Παράνομη κράτηση
Πέρα από τη παραβίαση του δικαιώματος στο άσυλο και του δικαιώματος προστασίας από
την επαναπροώθηση, οι επιχειρήσεις επαναπροώθησης συνεπάγονται πάντα περιόδους
αυθαίρετης κράτησης. Οι αιτούντες άσυλο κρατούνται παράνομα – χωρίς καταγραφή,
ενημέρωση ή πρόσβαση σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο. δικαιώματα και χωρίς βασικές
προμήθειες – σε κλειστούς ή ανοιχτούς χώρους κράτησης μέσα σε αστυνομικά τμήματα, σε
άγνωστες τοποθεσίες ή ακόμη και μέσα σε οχήματα χωρίς πρόσβαση σε αέρα, τροφή και
νερό.
Ρατσιστική βία
Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν εξευτελισμό, απάνθρωπη και εξευτελιστική
μεταχείριση, σωματική και ψυχική κακοποίηση, καθώς και έμφυλη βία κατά των θυμάτων –
από σωματικούς ελέγχους με αφαίρεση ρούχων μέχρι παρεμβατικούς ελέγχους γεννητικών
οργάνων και αναγκαστική γυμνότητα. Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν και βία κατά
παιδιών. Μετά την επαναπροώθηση στην Τουρκία: κράτηση, φυλάκιση, αλυσιδωτή
επαναπροώθηση στη χώρα καταγωγής.
Μετά την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία, τα θύματα εκτίθενται στον κίνδυνο να
συλληφθούν από τις τουρκικές αρχές, να κρατηθούν ή/και να φυλακιστούν για παράνομη
είσοδο σε στρατιωτική ζώνη ή/και για προηγούμενες καταδίκες τους λόγω πολιτικών πεποιθήσεων (στην περίπτωση των Τούρκων αιτούντων άσυλο), ή ακόμη και να επαναπροωθηθούν πίσω στη χώρα καταγωγής τους (π.χ. στην περίπτωση των Αφγανών αιτούντων άσυλο).
Μη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων έχει εκδώσει περισσότερα από 80 ασφαλιστικά μέτρα με στόχο την προστασία
των νεοεισερχόμενων αιτούντων άσυλο στην περιοχή του Έβρου – σε υποθέσεις που
εκπροσωπήθηκαν από το ΕΣΠ, οι δράστες συνεχίζουν να αισθάνονται ανενόχλητοι στην
Ελλάδα, επιδεικνύοντας πλήρη αδιαφορία για τις αποφάσεις του Δικαστηρίου.
Αναποτελεσματικές έρευνες για τις επαναπροωθήσεις και τις παραβιάσεις δικαιωμάτων
Παρά τις πολυάριθμες αναφορές για επαναπροωθήσεις χιλιάδων αιτούντων άσυλο, τις
καταγεγραμμένες μαρτυρίες των θυμάτων, καθώς και τους μάρτυρες και τα αποδεικτικά
βίντεο σε ορισμένες περιπτώσεις, ούτε μία υπόθεση επαναπροωθήσεων δεν έχει εκδικαστεί
σε ελληνική δικαστική αίθουσα. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για τις ελληνικές δικαστικές
έρευνες σχετικά με τις επαναπροωθήσεις, μαζί με τα στοιχεία της διερεύνησης των
υποθέσεων που εκπροσωπεί το ΕΣΠ, στις οποίες δεν κινήθηκε καμία ποινική δίωξη κατά
προσωπικού των σωμάτων ασφαλείας ή άλλων προσώπων, αναδεικνύουν ένα συστημικό
ζήτημα αναποτελεσματικής ποινικής διερεύνησης των καταγγελθέντων επαναπροωθήσεων
και των παραβιάσεων των δικαιωμάτων στην Ελλάδα, το οποίο συμβάλλει σε ένα περιβάλλον
πλήρους ατιμωρησίας.
Η Άλκηστις Αγραφιώτη Χατζηγιάννη, Υπεύθυνη Συνηγορίας στο Ελληνικό Συμβούλιο για
τους Πρόσφυγες, δήλωσε:
«Πιστεύουμε ότι οι ανεξάρτητες, άμεσες και αποτελεσματικές έρευνες θα αυξήσουν τη
λογοδοσία για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και μπορούν
να βοηθήσουν στον τερματισμό αυτού του κύκλου βίας».
Σύνδεσμος για την Έκθεση.
Σύνδεσμος για την Εκτενή Περίληψη.
Καλούμε, λοιπόν, την ΕΕ να:
● Να δημιουργήσει ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές για τους ανθρώπους που μετακινούνται
προς και εντός της Ευρώπης.
● Να εφαρμόσει ή/και να παρακολουθεί ενεργά και να διασφαλίσει την πλήρη, τακτική
συμμόρφωση της χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ από τις ελληνικές αρχές για σκοπούς
διαχείρισης της μετανάστευσης με τις δεσμεύσεις της ΕΕ για τις θεμελιώδεις ελευθερίες και
τα ανθρώπινα δικαιώματα.
● Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αναλάβει πειθαρχικά μέτρα και να κινήσει
διαδικασίες επί παραβάσει κατά του ελληνικού κράτους για επαρκώς τεκμηριωμένες,
μακροχρόνιες και συστηματικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της ΕΕ
κατά τη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο.
Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση και τις ελληνικές δικαστικές αρχές να:
● Να σταματήσουν την παράνομη πρακτική των επιχειρήσεων επαναπροώθησης.
● Να διεξάγουν έρευνες που να είναι άμεσες, γρήγορες, διεξοδικές και ικανές να οδηγήσουν
στον εντοπισμό και την τιμωρία όλων των υπευθύνων για καταγγελόμενες υποθέσεις
κακομεταχείρισης στα σύνορα που σχετίζονται με την Ελληνική Αστυνομία και την Ελληνική
Ακτοφυλακή.
● Να διασφαλίσουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα των επαναπροωθήσεων
και των παραβιάσεων δικαιωμάτων στα εξωτερικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα της ΕΕ.
